अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी मंगळवारी सांगितले की, त्यांचे प्रशासन भारताविरुद्ध लावलेले उच्च टॅरिफ (आयात शुल्क) कमी करणार आहे. गेल्या काही महिन्यांपासून द्विपक्षीय संबंधांमध्ये अडथळा ठरलेला हा मुद्दा सोडवण्याचा हा पहिला स्पष्ट संकेत आहे.

या निर्णयाचे समर्थन करताना ट्रम्प म्हणाले, भारताला रशियासोबतच्या तेल व्यापारामुळेच इतके जास्त टॅरिफ भरावे लागत आहेत. त्यांनी पुन्हा एकदा दावा केला की नवी दिल्लीने ही खरेदी "थांबवली" आहे.

ते म्हणाले की, त्यांचे प्रशासन भारतावरील टॅरिफ काही प्रमाणात कमी करण्याची योजना आखत आहे. वॉशिंग्टन नवी दिल्लीसोबत "फेअर डील" (योग्य सौदा) करण्याच्या जवळ पोहोचले आहे, असेही ते म्हणाले.

"रशियन तेलामुळे भारतावर टॅरिफ खूप जास्त आहेत, आणि त्यांनी (भारताने) रशियन तेल घेणे मोठ्या प्रमाणावर थांबवले आहे," असे ट्रम्प यांनी व्हाईट हाऊसमध्ये पत्रकारांना सांगितले. "आम्ही टॅरिफ खाली आणणार आहोत... काही टप्प्यावर, आम्ही ते कमी करू." त्यांनी यासाठी कोणतीही वेळमर्यादा दिली नाही.

ट्रम्प यांनी २५% दंडात्मक टॅरिफ लादल्यानंतर काही महिन्यांनी ही टिप्पणी केली आहे.

द्विपक्षीय व्यापार कराराला (BTA) चालना

ट्रम्प यांनी यापूर्वी अनेकवेळा दावा केला होता की, भारत मॉस्कोकडून कच्चे तेल खरेदी करणे बंद करणार आहे.

दरम्यान, नवी दिल्ली आणि वॉशिंग्टन प्रस्तावित द्विपक्षीय व्यापार करारावर (BTA) काम करत आहेत. या कराराचा पहिला टप्पा लवकरच पूर्ण करण्याचे लक्ष्य आहे. सध्याचा १९१ अब्ज डॉलरचा द्विपक्षीय व्यापार, २०३० पर्यंत ५०० अब्ज डॉलरपर्यंत (दुप्पटीहून अधिक) वाढवणे, हे या कराराचे उद्दिष्ट आहे.

अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, भारत या व्यापार करारावर अमेरिकेच्या प्रतिसादाची वाट पाहत आहे. सध्याच्या टप्प्यावर चर्चेची आणखी एक फेरी आवश्यक नाही.

'बार्कलेज'ने मंगळवारी म्हटले की, व्यापार आणि टॅरिफच्या अनिश्चिततेचा धक्का बसूनही, आर्थिक वर्ष २६ च्या पहिल्या सहामाहीत भारताची वस्तू निर्यात लवचिक राहिली आहे. रशियन तेलाची खरेदी कमी झाल्यामुळे, वर्षाच्या अखेरीस 'दुय्यम' २५% टॅरिफ माफ केले जातील, अशी अपेक्षा आहे.

"भारतावरील टॅरिफचा प्रभावी दर ३५.७% आहे. हा दर इतर उदयोन्मुख बाजारपेठांच्या तुलनेत खूप जास्त आहे. यामुळे भारत गैरसोयीच्या स्थितीत सापडला आहे," असे बार्कलेजने एका अहवालात म्हटले आहे. "सप्टेंबरपर्यंतच्या व्यापार डेटाचे आमचे विश्लेषण असे दर्शवते की, या धक्क्याचा सामना करण्यासाठी भारताने बरीच लवचिकता दाखवली आहे. काही निवडक वस्तूंच्या निर्यातीसाठी आगाऊ तयारी करणे आणि बाजारपेठांमध्ये विविधता आणल्यामुळे हे शक्य झाले."

दूरसंचार आणि फार्मासह, अमेरिकन टॅरिफमधून आतापर्यंत सूट मिळालेल्या वस्तूंच्या निर्यातीत झालेली स्थिर वाढ, या लवचिकतेचे एक कारण आहे.

ट्रम्प म्हणाले, "आम्ही भारतासोबत एक करार करत आहोत, जो भूतकाळापेक्षा खूप वेगळा आहे. त्यामुळे सध्या ते (भारत) माझ्यावर प्रेम करत नाहीत, पण ते पुन्हा आमच्यावर प्रेम करतील. आम्हाला एक 'फेअर डील' (योग्य सौदा) मिळत आहे, फक्त एक योग्य व्यापार करार. आमचे यापूर्वीचे व्यापार करार खूपच अन्यायकारक होते... पण आता आम्ही (नव्या कराराच्या) जवळ पोहोचलो आहोत."

भारताची सावध भूमिका

दरम्यान, मंगळवारी भारतात एका कार्यक्रमात वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री पियुष गोयल यांनी देशांतर्गत हितांवर भर दिला. "तो (व्यापार करार) उद्या होऊ शकतो, पुढच्या महिन्यात होऊ शकतो, किंवा पुढच्या वर्षी होऊ शकतो... एक सरकार म्हणून, आम्ही कोणत्याही परिस्थितीसाठी तयार आहोत," असे ते म्हणाले. पण "भारत शेतकरी, डेअरी आणि कामगारांच्या हिताशी तडजोड करणार नाही... आम्ही एका योग्य, न्याय्य आणि संतुलित व्यापार करारावर काम करत आहोत."

व्हाईट हाऊसमध्ये, ट्रम्प यांनी अमेरिकेचे ट्रेझरी सेक्रेटरी स्कॉट बेसेन्ट यांच्याकडे बोट दाखवत, "सर्वांसाठी चांगल्या" असलेल्या कराराच्या जवळ पोहोचल्याचा दावा पुन्हा केला. युक्रेनमधील युद्धादरम्यान रशियन कच्च्या तेलाच्या विक्रीवर "मोठा" नफा कमावल्याचा आरोप करत, भारताला लक्ष्य करणाऱ्या अमेरिकन अधिकाऱ्यांमध्ये बेसेन्ट यांचाही समावेश होता.

एप्रिल-ऑगस्ट दरम्यान भारताच्या एकूण कच्च्या तेल आयातीत रशियन तेलाचा वाटा ३३.९% होता. मागील आर्थिक वर्षातील ३५.८% च्या तुलनेत हा किंचित कमी आहे. भारत आपल्या तेल खरेदीत विविधता आणत आहे. या कालावधीत इराक, सौदी अरेबिया, यूएई आणि अमेरिका या प्रमुख पुरवठादारांकडून होणारी आयात अनुक्रमे ११%, ३१%, ५८% आणि ९९% ने वाढली आहे.

नवे अमेरिकन राजदूत

ट्रम्प हे त्यांचे भारतातील राजदूत सर्जियो गोर यांच्या शपथविधी समारंभात बोलत होते. "आज आम्ही भारतासाठी आमचे पुढील राजदूत आणि दक्षिण व मध्य आशियासाठी विशेष दूत यांच्या शपथविधीसाठी येथे जमलो आहोत, याचा आम्हाला खूप आनंद आहे. ही एक मोठी गोष्ट आहे - आणि सर्जियो हे काम इतर कोणापेक्षाही चांगल्या प्रकारे हाताळतील," असे ट्रम्प म्हणाले. "मी त्यांचे अभिनंदन करू इच्छितो."

भारताला "जगातील सर्वात जुन्या संस्कृतींपैकी एक" आणि "जगातील सर्वात मोठा देश" संबोधत, ट्रम्प यांनी विश्वास व्यक्त केला की, गोर हे दोन सर्वात मोठ्या लोकशाही देशांमधील भागीदारी मजबूत करतील.

"आपल्या देशाच्या सर्वात महत्त्वाच्या आंतरराष्ट्रीय संबंधांपैकी एक, म्हणजेच भारतीय प्रजासत्ताकासोबतची धोरणात्मक भागीदारी, मजबूत करण्यासाठी मी सर्जियो यांच्यावर विश्वास ठेवत आहे," असे अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष म्हणाले. "ही एक मोठी गोष्ट आहे... आमचे पंतप्रधान मोदींसोबत विलक्षण संबंध आहेत आणि सर्जियो यांनी ते आधीच वाढवले आहेत, कारण त्यांची पंतप्रधानांशी मैत्री झाली आहे."

ट्रम्प यांनी भारताचे वर्णन "सर्वात वेगाने वाढणारा मध्यमवर्ग आणि इंडो-पॅसिफिक प्रदेशातील एक महत्त्वाचा आर्थिक व धोरणात्मक सुरक्षा भागीदार" असे केले. "राजदूत म्हणून, सर्जियो दोन्ही देशांमधील बंध मजबूत करण्यासाठी, प्रमुख यूएस उद्योग आणि तंत्रज्ञानातील गुंतवणुकीला प्रोत्साहन देण्यासाठी, अमेरिकन ऊर्जा निर्यात वाढवण्यासाठी आणि आमचे सुरक्षा सहकार्य विस्तारण्यासाठी काम करतील."

पदाची शपथ घेतल्यानंतर, गोर यांनी अमेरिकेच्या सर्वात महत्त्वपूर्ण परराष्ट्र संबंधांपैकी एकाची जबाबदारी सोपवल्याबद्दल ट्रम्प यांचे आभार व्यक्त केले. "मी दोन्ही देशांमधील संबंध वाढवण्यासाठी उत्सुक आहे," असे ते म्हणाले. गोर यांनी ऑक्टोबरमध्ये भारताला भेट दिली होती आणि मोदी व इतरांना भेटले होते.

या समारंभाला अमेरिकेचे उपाध्यक्ष जेडी व्हान्स, परराष्ट्र सचिव मार्को रुबिओ, बेसेन्ट, ॲटर्नी जनरल पाम बोंडी आणि डिस्ट्रिक्ट ऑफ कोलंबियाच्या यूएस ॲटर्नी जेनिन पिरो यांच्यासह एरिका किर्क आणि यूएस सिनेटचे अनेक सदस्य उपस्थित होते.