नवी दिल्ली येथे आयोजित 'इमर्जिंग सायन्स, टेक्नॉलॉजी अँड इनोव्हेशन कॉन्क्लेव्ह (ESTIC) २०२५' मध्ये बोलताना पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी कृषी क्षेत्राला आधुनिक करण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी विज्ञानाचा प्रभावीपणे वापर करण्याचे आवाहन केले. त्यांनी अन्नसुरक्षेपासून पोषण सुरक्षेकडे वाटचाल करण्याची गरज व्यक्त केली. जागतिक स्तरावर कुपोषणाचा सामना करण्यासाठी पुढील पिढीची जैव-सुधारित पिके विकसित करण्यावर त्यांनी भर दिला.
'जय जवान, जय किसान, जय विज्ञान, जय अनुसंधान'
पंतप्रधानांनी सांगितले की, २१ व्या शतकात भारत वेगाने बदलत आहे. हा बदल केवळ एका रेषेत नसून, तो घातांकीय आहे. त्यांनी 'जय जवान, जय किसान' या राष्ट्रीय घोषणेला पुढे नेत 'जय विज्ञान' आणि 'जय अनुसंधान' यांचा समावेश करून भारताची नवी दिशा स्पष्ट केली. देशातील विद्यापीठांमध्ये संशोधन आणि नवोपक्रमाला चालना देण्यासाठी 'अनुसंधान नॅशनल रिसर्च फाउंडेशन'ची स्थापना करण्यात आल्याची माहिती त्यांनी दिली.
एक लाख कोटी रुपयांचा संशोधन आणि विकास निधी
यावेळी पंतप्रधानांनी एक लाख कोटी रुपयांच्या 'संशोधन, विकास आणि नवोन्मेष (RDI)' योजनेचा शुभारंभ केला. खाजगी क्षेत्रात संशोधन आणि विकासाला प्रोत्साहन देणे, हे या योजनेचे उद्दिष्ट आहे. गेल्या दशकात भारताचा संशोधन आणि विकासावरील खर्च दुप्पट झाला आहे आणि नोंदणीकृत पेटंटची संख्या १७ पटींनी वाढली आहे, असेही त्यांनी सांगितले.
कृत्रिम बुद्धिमत्तेवर (AI) भारताचा भर
कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा (AI) वापर समाजाच्या प्रत्येक घटकासाठी फायदेशीर ठरावा, यासाठी भारत प्रयत्नशील आहे. 'इंडिया एआय मिशन' अंतर्गत १०,००० कोटी रुपयांपेक्षा जास्त गुंतवणूक केली जात आहे. "भारत नैतिक आणि मानवकेंद्रित एआयसाठी जागतिक आराखडा तयार करत आहे," असे मोदी म्हणाले. यासाठी फेब्रुवारी २०२६ मध्ये भारत 'जागतिक एआय शिखर परिषदेचे' आयोजन करणार असल्याची घोषणाही त्यांनी केली.
ESTIC २०२५: एक जागतिक व्यासपीठ
३ ते ५ नोव्हेंबर २०२५ दरम्यान होणाऱ्या या परिषदेत ३,००० हून अधिक प्रतिनिधी सहभागी झाले आहेत. यात शिक्षण, संशोधन संस्था, उद्योग आणि सरकारमधील तज्ज्ञांसह नोबेल पारितोषिक विजेते, प्रख्यात शास्त्रज्ञ, नवोदित संशोधक आणि धोरणकर्ते यांचा समावेश आहे. या परिषदेत ११ प्रमुख विषयांवर चर्चा होणार आहे. यात प्रगत साहित्य आणि उत्पादन, कृत्रिम बुद्धिमत्ता, जैव-उत्पादन, नील अर्थव्यवस्था, डिजिटल कम्युनिकेशन, इलेक्ट्रॉनिक्स आणि सेमीकंडक्टर उत्पादन, उदयोन्मुख कृषी तंत्रज्ञान, ऊर्जा, पर्यावरण आणि हवामान, आरोग्य आणि वैद्यकीय तंत्रज्ञान, क्वांटम सायन्स आणि टेक्नॉलॉजी आणि अवकाश तंत्रज्ञान यांचा समावेश आहे.
