'अशी' साजरी केली जाते ईद-अल-अजहा अर्थात बकरी ईद

Story by आवाज़ मराठी | Published by Bhakti Chalak • 1 d ago

प्रातिनिधिक फोटो

मुसलमानांचे सर्वात मोठे दोन सण म्हणजे 'ईदुल-फित्र' आणि 'ईदुल अजहा' हे आहेत. यांनाच अनुक्रमे रमजान व बकरी ईद म्हणतात. या दोन्ही सणांमध्ये एक भेद असा की 'ईदुल-फित्र' एक दिवसाची ईद असते तर 'ईदुल-अजहा' तीन दिवसांची म्हणजे इस्लामी जिलहज महिन्याच्या १०, ११ व १२ अशी असते. मात्र नमाज १० जिलहिजलाच अदा केली जाते. कुर्बानी मात्र १२ जिलहजच्या सूर्यास्तापर्यंत करता येऊ शकते.

या काळात पहाटेच्या नमाजानंतर नमाजे अस्रपर्यंत (तिसऱ्या प्रहरीपर्यंत) प्रत्येक 'फर्ज' नमाजानंतर काही विशिष्ट शब्द मोठ्या आवाजात उच्चारले जातात. त्यामध्ये अल्लाहचे श्रेष्ठत्व आणि त्याचे गुणगान असते. यांना 'तकबीराते तशरीक' अशी संज्ञा आहे. ते पुढीलप्रमाणे : 'अल्लाहु अकबर, अल्लाहु अकबर, लाइलाह इल्लल्लाह वल्ला हु अकबर, अल्लाहु अकबर व लिल्ला हिलहम्द' (अल्लाहच सर्वश्रेष्ठ आहे. त्याच्याशिवाय अन्य कोणी पूज्य नाही. अल्लाहच सर्वश्रेष्ठ आहे आणि त्याचेच उपकार मानले जातात).

बकरी ईदनिमित्त कुर्बानी दिलेल्या पशूच्या मांसाचे तीन वाटे केले जातात. पहिला घरच्यासाठी व पाहुण्यांसाठी, दुसरा मित्रमंडळी व नातेवाईक यांच्यासाठी आणि शेवटचा गोर-गरीबांसाठी असतो. या दिवशी खाण्यापिण्याची चंगळ करावी, असे अभिप्रेत आहे. 'ईदुल-फित्र 'ला फक्त एक दिवस आणि 'ईदुल अजहा 'च्या तिन्ही दिवशी उपवास धरणे शरीयत विरुद्ध आहे. सामान्यतः मुसलमान 'ईदुल-अजहा'ला भरपूर खातात-पितात. विशेषतः वर्षभरात खाण्यात येणार नाही इतक्या मटणावर या तीन दिवसांत फडशा पाडण्यात येतो. हा सण केवळ धार्मिक विधी नाही. समाजात प्रेम, एकता आणि परोपकाराची भावना वाढवण्याचा प्रयत्न आहे.

ईद मुस्लिमांचा आंतरराष्ट्रीय सण

'ईदुल-फित्र' आणि 'ईदुल अजहा' हे मुस्लिमांचे आंतरराष्ट्रीय सण आहेत. हेच दोन असे सण आहेत की ज्यामध्ये देश, प्रदेश किंवा पंथ यांमध्ये काही भेद नाही. याच दोन सणांबाबत शरीयत किंवा धार्मिक दृष्टीने कोणतेही मतभेद आढळत नाहीत. कोणत्याही काळात या दोन सणांबाबत वाद उत्पन्न झाला नाही. बहुशः जगातल्या सर्व देशांतल्या (मग तेथे मुस्लिम बहुसंख्येने असोत की अल्पसंख्येने) मुसलमानांमध्ये हे दोन सण साजरे करण्याच्या धार्मिक पद्धतीत फारसा फरक आढळत नाही.

या पद्धती आणि आध्यात्मिक कृतींचे वैशिष्ट्य असे की त्या कुरआन व हदीस या पवित्र ग्रंथांवर अधिष्ठित आहेत. आणि मुसलमानात या पद्धती आणि कृती अविरतपणे, अखंडितपणे चालत आल्या आहेत.जिलहज या इस्लामी महिन्याच्या दहाव्या दिवशी साजरा होणारा हा सण हज यात्रेच्या समाप्तीचेही प्रतीक आहे. हा सण करुणा, नम्रता आणि सामाजिक बांधिलकीचा संदेश देतो.

बकरी ईदची पार्श्वभूमी

पैगंबर इब्राहिम (अब्राहम) यांच्या त्याग आणि विश्वासाचे स्मरण म्हणजे बकरी ईद. असे म्हटले जाते की, अल्लाहने इब्राहिम यांची परीक्षा पाहण्यासाठी त्यांना आपला मुलगा इस्माईल याचा बळी देण्यास सांगितले. इब्राहिम यांनी अल्लाहवरील श्रद्धेने हे कृत्य करण्याची तयारी दाखवली. मात्र, ऐनवेळी अल्लाहने दया दाखवली आणि इस्माईलच्या जागी एका बकऱ्याचा बळी गेला. या घटनेतून त्याग, आज्ञाधारकपणा आणि अल्लाहवरील विश्वासाचे महत्त्व अधोरेखित करण्यात आले. बकरी ईद हा सण या प्रसंगाची आठवण म्हणून साजरा केला जातो.

भारतात आणि महाराष्ट्रात बकरी ईद

भारतात, विशेषत: महाराष्ट्रात, बकरी ईद मोठ्या उत्साहाने साजरी होते. मस्जिदींमध्ये किंवा इदगाहवर सामूहिक नमाज पठण केले जाते. नवे कपडे परिधान केले जातात. एकमेकांना शुभेच्छा दिल्या जातात आणि घरोघरी खास पदार्थ बनवले जातात. कुर्बानीसाठी लागणाऱ्या जनावरांनी राज्यातील आणि देशातील बाजार फुलून गेलेले असतात. या काळात जनावरांची मोठ्या प्रमाणात विक्री होते. विक्रेत्यांमध्ये अर्थातच हिंदू समाजाचे प्रमाण अधिक असते. त्यातून पशुपालक समाजाची मोठी कमाई होते.

यावेळी महाराष्ट्र सरकारने पशु कत्तलीसाठी आवश्यक असलेल्या पशुवैद्यकीय तपासणी शुल्कात ५० टक्के कपात केली आली आहे. पूर्वी प्रति पशु २०० रुपये असलेलं शुल्क आता १०० रुपये करण्यात आलं आहे.याचा मोठा फायदा आता मुस्लीम समाजाला होणार आहे.