भारताला जुनी शस्त्रे वापरून आधुनिक युद्धे जिंकता येणार नाहीत, असे चीफ ऑफ डिफेन्स स्टाफ (CDS) जनरल अनिल चौहान यांनी स्पष्ट केले आहे. भविष्यासाठी तयार असलेल्या तंत्रज्ञानाचा स्वीकार करण्याची गरज त्यांनी अधोरेखित केली. हे तंत्रज्ञान प्रामुख्याने देशातच विकसित व्हायला हवे, यावर त्यांनी भर दिला.

आधुनिक युद्धप्रणालीतील बदल

जनरल चौहान 'क्रिटिकल कंपोनंट्सच्या स्वदेशीकरणावर' (Indigenisation of critical components) आयोजित एका कार्यशाळेत बोलत होते. ही कार्यशाळा संरक्षण मंत्रालयाने 'सेंटर फॉर जॉइंट वॉरफेअर स्टडीज' (Centre for Joint Warfare Studies) या थिंक-टँकसोबत (think-tank) मिळून आयोजित केली होती. "आधुनिक युद्धप्रणाली विकसित झाली आहे. शस्त्रे आणि युद्ध उपकरणे लहान, वेगवान, अधिक कार्यक्षम आणि किफायतशीर झाली आहेत. जुन्या, मोठ्या रायफल्सची जागा आता लहान, हलक्या वजनाच्या आणि अधिक पल्ल्याच्या शस्त्रांनी घेतली आहे. हा कल रणगाडे (tanks) आणि विमानांनाही लागू होतो, जी आता अधिक वेगवान आहेत आणि अधिक संरक्षण देतात," असे जनरल चौहान म्हणाले.

'ऑपरेशन सिंदूर'चा अनुभव

जनरल चौहान यांनी 'ऑपरेशन सिंदूर'चा उल्लेख करत, आधुनिक युद्धात प्रभावी राहण्यासाठी जुन्या शस्त्रांऐवजी स्वदेशी, भविष्यासाठी तयार तंत्रज्ञान वापरण्याची निकड व्यक्त केली. 'ऑपरेशन सिंदूर' दरम्यान भारताने पाकिस्तानने वापरलेले ड्रोन आणि 'लॉइटरिंग म्युनिशन्स' (loitering munitions) प्रभावीपणे निष्क्रिय केले. यात भारताचे कोणतेही नुकसान झाले नाही, अशी माहिती जनरल चौहान यांनी दिली.

परदेशी तंत्रज्ञानावर अवलंबून राहण्याचा धोका

युद्ध तंत्रज्ञानात आत्मनिर्भर असण्याची गरज अधोरेखित करताना, जनरल चौहान यांनी देशांतर्गत ड्रोन उत्पादकांना परदेशी सॉफ्टवेअर (software) किंवा हार्डवेअर (hardware) वापरणे थांबवण्यास सांगितले. "आपल्या आक्रमक (offensive) आणि बचावात्मक (defensive) मोहिमांसाठी महत्त्वाच्या असलेल्या आयात केलेल्या तंत्रज्ञानावर आपण अवलंबून राहू शकत नाही. आपण स्वतः गुंतवणूक केली पाहिजे, निर्माण केले पाहिजे आणि स्वतःचे संरक्षण केले पाहिजे," असे ते म्हणाले. परदेशी शस्त्रे, सेन्सर्स (sensors) आणि त्यांच्या क्षमता सर्वांना ज्ञात असल्याने शत्रू "या प्रणालींच्या क्षमतेनुसार रणनीती आणि सैद्धांतिक संकल्पनांचा अंदाज लावू शकतात," असेही जनरल चौहान यांनी सांगितले. "परदेशी तंत्रज्ञानावर अवलंबून राहिल्यास आपली तयारी कमकुवत होते, उत्पादन वाढवण्याची क्षमता मर्यादित होते आणि अनेकदा महत्त्वाच्या सुट्या भागांची (critical spares) कमतरता निर्माण होते," असेही त्यांनी म्हटले. सूत्रांनी सांगितले की, सीडीएस ड्रोन नियंत्रित करण्यासाठी स्वदेशी हार्डवेअर आणि सॉफ्टवेअर सुनिश्चित करण्याच्या योजनांवर काम करत आहेत.

ड्रोन तंत्रज्ञानात आत्मनिर्भरता

लष्कराला पुरवल्या जाणाऱ्या ड्रोनमध्ये चीनी (Chinese) बनावटीचे कोणतेही सॉफ्टवेअर किंवा हार्डवेअर फिल्टर (filter) करण्यासाठी एक सर्वसमावेशक चौकट (framework) तयार केली आहे. "ड्रोन युद्धाचे संतुलन मोठ्या प्रमाणात बदलू शकतात आणि या क्षेत्रात आत्मनिर्भरता भारतासाठी एक रणनीतिक गरज आहे," असे जनरल चौहान यांनी स्पष्ट केले.