परराष्ट्रमंत्री एस. जयशंकर
परराष्ट्रमंत्री एस. जयशंकर आज चीनची राजधानी बीजिंगमध्ये दाखल झाले आहेत. २०२० मध्ये पूर्व लडाखमधील प्रत्यक्ष नियंत्रण रेषेवरील (LAC) लष्करी संघर्षानंतर दोन्ही देशांमधील संबंध ताणले गेले होते. त्यानंतर जयशंकर यांचा हा चीनचा पहिलाच दौरा आहे.
जयशंकर शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशनच्या (SCO) परराष्ट्रमंत्र्यांच्या बैठकीत १४ ते १५ जुलै रोजी सहभागी होतील. एससीओ बैठकीसाठी तियानजिनला जाण्यापूर्वी, जयशंकर चिनी परराष्ट्रमंत्री वांग यी यांच्यासोबत चर्चा करतील. दुर्मिळ पृथ्वी धातूंचा भारताला पुरवठा, दलाई लामांच्या उत्तराधिकार, अलीकडील भारत-पाकिस्तान तणाव आणि दोन्ही देशांमधील थेट विमानसेवा पुन्हा सुरू करणे यासारख्या अनेक मुद्द्यांवर दोन्ही नेते चर्चा करतील.
गेल्या काही महिन्यांपासून भारत आणि चीनने द्विपक्षीय संबंध सुधारण्यासाठी अनेक उपाययोजना सुरू केल्या आहेत. गेल्या वर्षी ऑक्टोबरमध्ये शेवटच्या दोन संघर्षस्थळांवरून सैन्य माघारी घेतल्यानंतर हे प्रयत्न सुरू आहेत.
संरक्षण मंत्र्यांच्या चीन दौऱ्यानंतर जयशंकर यांची भेट
जयशंकर यांचा हा दौरा संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी चीनच्या छिंगदाओ शहरात एससीओ संरक्षण मंत्र्यांच्या परिषदेत भाग घेतल्यानंतर तीन आठवड्यांनी होत आहे. पहलगाम दहशतवादी हल्ल्याचा उल्लेख केल्याशिवाय भारताने मसुद्याला पाठिंबा देण्यास नकार दिल्याने या बैठकीत संयुक्त निवेदन जारी होऊ शकले नाही.
एससीओ हा चीनच्या नेतृत्वाखालील बहुराष्ट्रीय गट आहे. यात भारत आणि पाकिस्तानसह नऊ कायमस्वरूपी सदस्य आहेत. चीन सध्या एससीओचा अध्यक्ष आहे आणि त्या नात्याने ते या गटाच्या बैठकांचे आयोजन करत आहेत.
गेल्या डिसेंबरमध्ये राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार अजित डोवाल यांनी बीजिंगला भेट दिली होती. त्यांनी चिनी परराष्ट्रमंत्री वांग यांच्यासोबत सीमा प्रश्नावर विशेष प्रतिनिधी (SR) स्तरावरील संवाद साधला होता. डोवाल यांनी गेल्या महिन्यातही एससीओ सदस्य राष्ट्रांच्या वरिष्ठ सुरक्षा अधिकाऱ्यांच्या बैठकीसाठी चीनला भेट दिली होती. चीन सध्या एससीओचा अध्यक्ष आहे आणि त्या नात्याने ते या गटाच्या बैठकांचे आयोजन करत आहेत.
चिनी परराष्ट्र मंत्रालयाचे विधान
एससीओ बैठकीबाबत चिनी परराष्ट्र मंत्रालयाने जयशंकर 'चीनला भेट देतील' असे नमूद केले. चीनच्या परराष्ट्र मंत्रालयाच्या प्रवक्त्याने म्हटले: "शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशन (SCO) सदस्य राष्ट्रांच्या परराष्ट्र व्यवहार मंत्र्यांची परिषद १५ जुलै रोजी तियानजिन येथे होईल. सीपीसी केंद्रीय समितीच्या राजकीय ब्युरोचे सदस्य आणि परराष्ट्रमंत्री वांग यी यांच्या निमंत्रणावरून, इतर एससीओ सदस्य राष्ट्रांचे परराष्ट्रमंत्री आणि एससीओच्या स्थायी संस्थांचे प्रमुख या बैठकीला उपस्थित राहतील... बैठकीला उपस्थित राहण्याव्यतिरिक्त, भारताचे परराष्ट्र व्यवहार मंत्री सुब्रह्मण्यम जयशंकर चीनला भेट देतील."
दलाई लामा उत्तराधिकार मुद्दा: संबंधातील अडचण
तिबेटी आध्यात्मिक नेते दलाई लामा यांचा उत्तराधिकार हा चीन-भारत संबंधांमधील अडचण आहे, असे चिनी दूतावासाने जयशंकर यांच्या चीन दौऱ्यापूर्वी म्हटले.1
भारतातील चिनी दूतावासाच्या प्रवक्त्या यू किंग यांनी एक्सवर एक संदेश पोस्ट केला. भारतीय सरकारने चीनला राजकीय बांधिलकी दिली आहे असे त्यात नमूद आहे.
"ते मान्य करतात की झिझांग स्वायत्त प्रदेश पीपल्स रिपब्लिक ऑफ चायनाचा भाग आहे आणि भारत तिबेटींना भारतात चीनविरोधी राजकीय कार्यात सहभागी होण्याची परवानगी देत नाही," असे त्यांनी जोडले.
जयशंकर यांचा दौरा अशा वेळी होत आहे, जेव्हा भारत आणि चीन अनेक वर्षांच्या तणावानंतर द्विपक्षीय संबंध सुधारण्यासाठी प्रयत्न करत आहेत.2
चीनला रवाना होण्यापूर्वी, जयशंकर यांनी १३ जुलै रोजी सिंगापूर दौऱ्यात उच्चस्तरीय संवाद साधला. भारताचे सिंगापूरसोबतचे संबंध महत्त्वाचे आहेत, असे परराष्ट्र मंत्रालयाने एका निवेदनात म्हटले.
या भेटीदरम्यान, त्यांनी सिंगापूरचे राष्ट्राध्यक्ष थर्मन षणमुगरत्नम यांची भेट घेतली. तसेच उपपंतप्रधान आणि व्यापार व उद्योग मंत्री गॅन किम योंग आणि परराष्ट्रमंत्री विवियन बालकृष्णन यांच्यासोबतही बैठका घेतल्या, असे मंत्रालयाने सांगितले.
.jpg "अफरोज शाह")
