ऑक्सफॅम, सेव्ह द चिल्ड्रन आणि ॲम्नेस्टी यांसारख्या डझनभर आंतरराष्ट्रीय धर्मादाय संस्था व स्वयंसेवी संस्थांनी (NGOs) गाझामधील इस्रायली आणि अमेरिकेच्या पाठिंब्याने कार्यरत असलेल्या मदत यंत्रणेला (Gaza Humanitarian Fund - GHF) बंद करण्याची मागणी केली आहे. त्यांच्या ठिकाणांवर मदतीसाठी गेलेल्या पॅलेस्टिनींवर वारंवार होणारे हिंसाचार आणि प्राणघातक हल्ले हे या मागणीचे कारण आहे. सोमवारी रात्री ते मंगळवारी पहाटेपर्यंत दक्षिण आणि मध्य गाझामध्ये मदत मिळवण्याचा प्रयत्न करत असताना किमान ७ पॅलेस्टिनी ठार झाले.
गाझामधील भीषण परिस्थिती
या मृत्यूंपूर्वी सोमवारी इस्रायली दलांनी गाझामध्ये केलेल्या हवाई हल्ल्यांमध्ये किमान ७४ लोकांचा मृत्यू झाला होता. यात एका समुद्रकिनारी असलेल्या कॅफेमध्ये ३० जणांचा मृत्यू झाला, तर पॅलेस्टिनी लोक अन्न मदत मिळवण्याचा प्रयत्न करत असताना केलेल्या गोळीबारात २३ जण ठार झाले, असे प्रत्यक्षदर्शी आणि आरोग्य अधिकाऱ्यांनी सांगितले.
नेतन्याहूंचा वॉशिंग्टन दौरा
पुढील आठवड्यात इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि इतर प्रशासकीय अधिकाऱ्यांच्या भेटीसाठी वॉशिंग्टनला जाणार आहेत. ट्रम्प यांनी गाझामधील इस्रायल आणि हमास यांच्यातील युद्ध थांबवण्यास तयार असल्याचे संकेत दिले आहेत. त्यामुळे त्यांच्या चर्चेत हा मुद्दा केंद्रस्थानी असण्याची शक्यता आहे.
गाझाच्या आरोग्य मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, युद्धात ५६,००० हून अधिक पॅलेस्टिनी मारले गेले आहेत. मंत्रालयाने नागरिक आणि सैनिकांमध्ये फरक केलेला नाही. मात्र, मृतांपैकी निम्मे लोक महिला आणि मुले असल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. ऑक्टोबर २०२३ मध्ये हमासने केलेल्या हल्ल्यामुळे युद्धाला सुरुवात झाली. यात सुमारे १,२०० लोक मारले गेले. त्यापैकी बहुतेक नागरिक होते. २५१ जणांना ओलिस ठेवण्यात आले होते. सुमारे ५० ओलिस अजूनही हमासच्या ताब्यात आहेत, त्यापैकी अनेक मृत झाल्याची भीती आहे.
'गाझा ह्युमॅनिटेरियन फंड' (GHF) बंद करण्याची मागणी
ऑक्सफॅम, सेव्ह द चिल्ड्रन आणि ॲम्नेस्टी यासह १६५ हून अधिक प्रमुख आंतरराष्ट्रीय धर्मादाय संस्था आणि स्वयंसेवी संस्थांनी मंगळवारी 'गाझा ह्युमॅनिटेरियन फंड' (GHF) तात्काळ बंद करण्याची मागणी केली. "गाझामधील पॅलेस्टिनींना एक अशक्य पर्याय सामोरे आहे: एकतर उपासमार किंवा आपल्या कुटुंबाला अन्न देण्यासाठी प्रयत्न करत असताना गोळीबाराचा धोका पत्करणे," असे या गटाने संयुक्त प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे.
धर्मादाय संस्था आणि स्वयंसेवी संस्थांची ही मागणी GHF साठी अडचणीचे एक नवीन लक्षण आहे. ट्रम्पचे जवळचे मित्र असलेल्या एका इव्हँजेलिकल नेत्याच्या नेतृत्वाखालील ही एक गोपनीय अमेरिकन आणि इस्रायली-समर्थित मोहीम आहे. मे २६ पासून GHF ने मदत वाटप करण्यास सुरुवात केली. यापूर्वी इस्रायलने सुमारे तीन महिने नाकेबंदी केली होती, ज्यामुळे गाझामधील २० लाखांहून अधिक लोकसंख्या उपासमारीच्या दारावर पोहोचली होती.
मंगळवारी दिलेल्या निवेदनात, GHF संस्थेने सांगितले की त्यांनी पाच आठवड्यांत ५ कोटी २० लाखांहून अधिक जेवण वाटप केले आहे. "बाजूला बसून वाद घालण्याऐवजी, आम्ही इतर मानवतावादी गटांचे स्वागत करू इच्छितो की त्यांनी आमच्यात सामील व्हावे आणि गाझामधील लोकांना अन्न द्यावे," असे निवेदनात म्हटले आहे. "आम्ही सहकार्य करण्यास आणि गरजूंना त्यांची मदत मिळवून देण्यास तयार आहोत. शेवटी, पॅलेस्टिनी लोकांना अन्न मिळणे आवश्यक आहे." गेल्या महिन्यात, या संस्थेने सांगितले की त्यांच्या वितरण केंद्रांवर किंवा आसपास कोणतीही हिंसा झाली नाही आणि त्यांच्या कर्मचाऱ्यांनी गोळीबार केला नाही. इस्रायलच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने मंगळवारी यावर त्वरित कोणतीही प्रतिक्रिया दिली नाही.
GHF केंद्रांवर ५०० हून अधिक पॅलेस्टिनी ठार
गाझाच्या आरोग्य मंत्रालयाच्या मते, गेल्या महिन्यात या गोंधळलेल्या आणि वादग्रस्त मदत वितरण कार्यक्रमाच्या आसपास ५०० हून अधिक पॅलेस्टिनी मारले गेले आहेत. GHF केंद्रांवर मदत मिळवण्याच्या आशेने पॅलेस्टिनी लोकांना अनेकदा लांबचा प्रवास करावा लागतो. GHF ही एका नवीन मदत प्रणालीचा आधारस्तंभ आहे, जिने संयुक्त राष्ट्रांच्या नेतृत्वाखालील मदत गटांकडून वितरण व्यवस्था हिसकावून घेतली.
नवीन यंत्रणा सशस्त्र कंत्राटदारांच्या संरक्षणाखाली असलेल्या मोजक्या केंद्रांपर्यंत अन्न वितरण मर्यादित करते, जिथे लोकांना ते घेण्यासाठी जावे लागते. सध्या चार केंद्रे उभारली गेली आहेत. ती सर्व इस्रायली लष्करी ठिकाणांच्या जवळ आहेत. इस्रायलने पर्यायी योजनेची मागणी केली होती, कारण ते हमासवर मदत काढून घेतल्याचा आरोप करतात. संयुक्त राष्ट्रे आणि मदत गट महत्त्वपूर्ण विचलनास नकार देतात. नवीन यंत्रणा इस्रायलला अन्नाचा शस्त्र म्हणून वापर करण्यास परवानगी देते, मानवतावादी तत्त्वांचे उल्लंघन करते आणि प्रभावी ठरणार नाही, असे ते म्हणतात. इस्रायली लष्कराने अलीकडेच या क्षेत्रातील व्यवस्था सुधारण्यासाठी पावले उचलली असल्याचे सांगितले. इस्रायल म्हणतो की ते केवळ अतिरेक्यांना लक्ष्य करतात आणि नागरिकांच्या मृत्यूसाठी हमासला दोषी ठरवतात, कारण अतिरेकी लोकसंख्या असलेल्या भागात काम करतात.
मदत मागताना किमान ७ पॅलेस्टिनी ठार
सोमवारी रात्री उशिरा आणि मंगळवारी पहाटे मदत मिळवण्याचा प्रयत्न करत असताना किमान ७ पॅलेस्टिनी तीन वेगवेगळ्या ठिकाणी ठार झाले, असे रुग्णालयांनी सांगितले. यापैकी तीन मृत्यू गाझाच्या दक्षिणेकडील खान युनिस शहरात इस्रायली गोळीबारात झाले, तर चार मध्य गाझामध्ये मारले गेले. नुसेरात निर्वासित छावणीतील अवदा रुग्णालय आणि गाझा शहरातील अल-कुद्स रुग्णालयाने दिलेल्या माहितीनुसार, ६५ हून अधिक जण जखमी झाले आहेत. हे बळी हजारोंच्या संख्येने असलेल्या भुकेल्या पॅलेस्टिनींपैकी होते, जे मध्य गाझातील नेत्झारिम मार्गावर रात्रीच्या वेळी मदत मिळवण्यासाठी एकत्र येत होते.
दरम्यान, मंगळवारी एका ११ वर्षांच्या मुलीचा मृत्यू झाला. इस्रायली हल्ल्यात तिच्या कुटुंबाचा तंबू खान युनिसच्या पश्चिमेला असलेल्या ठिकाणी उध्वस्त झाला, असे तिचा मृतदेह मिळालेल्या कुवेत फील्ड हॉस्पिटलने सांगितले. संयुक्त राष्ट्रांच्या पॅलेस्टिनी मदत संस्थेने (UNRWA) सांगितले की, इस्रायलच्या लष्कराने गाझा शहरातील त्यांच्या एका शाळेवर हल्ला केला, जिथे विस्थापित लोकांना आश्रय देण्यात आला होता. या हल्ल्यात कोणतीही जीवितहानी झाली नाही, परंतु सुविधेचे लक्षणीय नुकसान झाले, असे UNRWA ने म्हटले.
नेतन्याहूंचा वॉशिंग्टन दौरा
मंगळवारी आपल्या मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत बोलताना, नेतन्याहू यांनी आपल्या आगामी वॉशिंग्टन भेटीच्या तपशीलावर भाष्य केले नाही. फक्त ते व्यापार करारावर चर्चा करतील असे सांगितले. इराणसोबतच्या १२ दिवसांच्या युद्धानंतर इराण हा देखील चर्चेचा मुख्य विषय असण्याची अपेक्षा आहे. इराण आणि इस्रायल यांच्यात युद्धविराम घडवून आणल्यानंतर, ट्रम्प यांनी इस्रायल आणि हमास यांच्यातील युद्ध संपवण्याकडे आपले लक्ष वळवले असल्याचे संकेत दिले आहेत.
व्यापलेल्या वेस्ट बँकमध्ये २ ठार
व्यापलेल्या वेस्ट बँकमधील पॅलेस्टिनी आरोग्य मंत्रालयाने सांगितले की, इस्रायली दलांनी या प्रदेशात दोन वेगवेगळ्या घटनांमध्ये दोन पॅलेस्टिनींना ठार केले. यात १५ वर्षांच्या मुलाचाही समावेश आहे. इस्रायली लष्कराने यावर त्वरित कोणतीही टिप्पणी केली नाही, पण ते अहवाल तपासत असल्याचे सांगितले. मृत्यूमागची परिस्थिती त्वरित स्पष्ट झाली नाही.
इंधनाच्या तुटवड्यामुळे डायलिसिस सेवा स्थगित
गाझा शहरातील शिफा रुग्णालयात जनरेटर चालवण्यासाठी आवश्यक इंधनाच्या तुटवड्यामुळे डायलिसिस युनिटमधील सेवा स्थगित करण्यात आल्या आहेत, असे आरोग्य मंत्रालयाने मंगळवारी जाहीर केले. हे युनिट उत्तर गाझातील डझनभर किडनी निकामी झालेल्या रुग्णांना उपचार पुरवते.
त्यांनी आंतरराष्ट्रीय संस्थांना शिफा आणि गाझामधील इतर रुग्णालयांना इंधनाचा त्वरित पुरवठा करण्यास इस्रायलवर दबाव आणण्याचे आवाहन केले आहे. इंधनाच्या सततच्या कमतरतेमुळे रुग्णालयांमधील सर्व रुग्ण आणि जखमींचा अपरिहार्य मृत्यू होईल, असे मंत्रालयाने म्हटले.
हवाई हल्ल्यात ७ कुटुंब सदस्यांचे अंत्यसंस्कार
गेल्या दिवशी मध्य गाझामध्ये हवाई हल्ल्यात एकाच कुटुंबातील सात लोक ठार झाले होते. मंगळवारी त्यांच्या मुस्लिम अंत्यसंस्काराची प्रार्थना झाली. सोमवारी रात्री उशिरा मध्य झावैदा शहरातील एका कुटुंबाच्या घरावर हल्ला झाला. यात दोन पालक, दोन भावंडं आणि तीन नातवंडे ठार झाली. शेजारच्या डेर अल-बालाह येथील अल-अक्सा मार्टर्स रुग्णालयात मृतांना आणण्यात आले होते.
