मंगळवारी तुर्की पोलिसांनी एका उपहासात्मक (satirical) मासिकाच्या आणखी तीन कर्मचाऱ्यांना अटक केली. एका व्यंगचित्रावरून अधिकाऱ्यांनी पैगंबर मुहम्मद यांचे चित्रण केल्याचा दावा केला होता. यामुळे या प्रकरणात ताब्यात घेतलेल्या लोकांची संख्या आता चार झाली आहे.
कार्टूनवरील वाद आणि मासिकाचे स्पष्टीकरण
'लेमन' (LeMan) मासिकात प्रसिद्ध झालेल्या या व्यंगचित्रावर सरकारी अधिकाऱ्यांकडून जोरदार टीका झाली. मासिकाच्या इस्तंबूल कार्यालयाबाहेर संतप्त निदर्शनेही झाली. सोमवारी उशिरा 'लेमन'ने आरोप फेटाळले. हे चित्र 'मुहम्मद' नावाच्या एका मुस्लिम व्यक्तीचे चित्रण करण्यासाठी होते, असा त्यांचा आग्रह होता. यातून मुस्लिमांच्या वेदनांवर प्रकाश टाकण्याचा उद्देश असल्याचे त्यांनी नमूद केले.
सरकार समर्थक 'येनी सफाक' (Yeni Safak) वृत्तपत्राने म्हटले की, या व्यंगचित्रात पैगंबर मुहम्मद आणि पैगंबर मोझेस (Moses) हे पंख आणि प्रभामंडळात आकाशात हात मिळवताना दाखवले आहेत. खाली मात्र बॉम्ब वर्षाव होत असलेले युद्धाचे दृश्य आहे. स्वतंत्र 'बिरगुन' (Birgun) वृत्तपत्रानेही म्हटले की, आकाशात फिरणाऱ्या पंख असलेल्या आकृत्यांचा काही जणांनी पैगंबर मुहम्मद आणि मोझेस म्हणून अर्थ लावला.
अटका आणि निषेध
अधिकाऱ्यांनी सोमवारी 'धार्मिक मूल्यांचा सार्वजनिक अपमान' केल्याच्या आरोपाखाली साप्ताहिक मासिकाविरुद्ध तपास सुरू केला. व्यंगचित्रकार डोगन पेहलेवान यांना त्यांच्या घरातून ताब्यात घेण्यात आले. रात्री उशिरा 'लेमन'चे मुख्य संपादक झाफर अक्नार, ग्राफिक डिझायनर सेब्राइल ओक्कू आणि व्यवस्थापक अली यावझ यांनाही ताब्यात घेण्यात आले, अशी माहिती सरकारी 'अनाडोलू' (Anadolu) एजन्सीने दिली. परदेशात असल्याचे मानल्या जाणाऱ्या दोन संपादकांसाठीही अटक वॉरंट जारी करण्यात आले आहे, असे अहवालात म्हटले आहे.
सोमवारी उशिरा, कथित इस्लामिक गटाशी संबंधित निदर्शकांनी मध्य इस्तंबूलमधील 'लेमन'च्या मुख्यालयावर दगडफेक केली आणि पोलिसांशी झटापट केली. मंगळवारी, इस्तंबूलच्या मुख्य चौकातील एका मशिदीत दुपारच्या नमाजानंतर डझनभर निदर्शकांनी कडक पोलीस बंदोबस्तात आंदोलन केले. त्यांनी एक पोस्टर हातात धरले होते, त्यावर लिहिले होते: 'देवाच्या दूताचा आणि इस्लामिक मूल्यांचा अपमान करणे हे अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य नाही, ती इस्लामफोबिया आहे.'
राष्ट्रपती एर्दोगान यांची प्रतिक्रिया
या आंदोलनाचे आयोजन करणाऱ्या 'ओझगुर-डेर' (Ozgur-Der) संघटनेचे प्रमुख रिदवान काया यांनी सांगितले, "मला वाटते हा श्रद्धा आणि आपल्या मूल्यांवरील हल्ला आहे. या कृत्याला निश्चितपणे शिक्षा झाली पाहिजे." तुर्कीचे राष्ट्राध्यक्ष रेसेप तय्यिप एर्दोगान यांनीही पैगंबर मुहम्मद यांच्याविषयी दाखवलेल्या अनादरावर टीका केली.
दूरचित्रवाणीवरील संबोधनात ते म्हणाले, "ही एक स्पष्ट चिथावणी आहे, विनोदाच्या नावाखाली ती लपवली गेली आहे. ज्यांनी देवाच्या दूताचा आणि इतर पैगंबरांचा अनादर केला आहे, त्यांना कायद्यासमोर जबाबदार धरले जाईल." मासिकाने झालेल्या त्रासाबद्दल माफी मागितली, परंतु अधिकाऱ्यांनी बदनामी मोहीम थांबवण्यासाठी आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचे संरक्षण करण्यासाठी कारवाई करावी असेही आवाहन केले.
मीडिया स्वातंत्र्यावर प्रश्नचिन्ह
गृहमंत्री अली येरलिकया यांनी शेअर केलेल्या अटकेच्या स्वतंत्र व्हिडिओमध्ये पेहलेवान आणि यावझ यांना त्यांच्या घरातून जबरदस्तीने नेत असताना, त्यांचे हात पाठीमागे बांधलेले दिसत आहेत. येरलिकया यांनी 'एक्स'वर लिहिले, "या निर्लज्ज लोकांना कायद्यासमोर जबाबदार धरले जाईल."
या वादामुळे तुर्कीच्या प्रसारमाध्यम स्वातंत्र्याच्या खराब रेकॉर्डवर पुन्हा एकदा प्रकाशझोत टाकला गेला आहे. 'रिपोर्टर्स विदाउट बॉर्डर्स' (Reporters Without Borders) या मीडिया वकिली गटाने २०२५ च्या प्रेस फ्रीडम इंडेक्समध्ये तुर्कीला १८० राष्ट्रांपैकी १५९ वे स्थान दिले आहे.
मंगळवारी, 'मीडिया फ्रीडम रॅपिड रिस्पॉन्स' (MFRR) या मीडिया स्वातंत्र्याच्या उल्लंघनांवर लक्ष ठेवणाऱ्या गटाने 'लेमन' आणि त्याच्या कर्मचाऱ्यांवरील हल्ल्यांचा निषेध केला. त्यांनी तुर्कीच्या अधिकाऱ्यांना प्रेस स्वातंत्र्याचे समर्थन करण्याचे आणि मीडिया कर्मचाऱ्यांच्या सुरक्षिततेची खात्री करण्याचे आवाहन केले.
'MFRR' ने 'एक्स'वर म्हटले, "अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य आणि #MediaFreedom च्या नावाखाली, आम्ही व्यंगचित्रकारांसोबत उभे आहोत. 'लेमन' आणि त्याच्या कलाकारांचे संरक्षण करण्यासाठी आणि लक्ष्यांकन थांबवण्यासाठी अधिकाऱ्यांनी तात्काळ कारवाई करावी असे आवाहन करतो."
