देअर अल-बलाह (गाझा पट्टी)

गाझामध्ये उपासमारीमुळे मृत्यू वाढत असल्याच्या पार्श्वभूमीवर, इस्रायलच्या लष्कराने शनिवारपासून (२६ जुलै) मदत सामग्री विमानांमधून टाकण्यास सुरुवात करण्याची घोषणा केली आहे. तसेच, संयुक्त राष्ट्रांच्या ताफ्यासाठी मानवीय कॉरिडॉर (सुरक्षित मार्ग) तयार केले जातील असेही इस्रायलने सांगितले.

ही घोषणा अनेक महिन्यांपासून तज्ञांनी दिलेल्या दुष्काळ आणि उपासमारीच्या इशाऱ्यानंतर आली आहे. इस्रायली निर्बंधांमुळे मदत पोहोचू शकली नाही. अन्न वितरण केंद्रांवर पोहोचण्याचा प्रयत्न करत असताना गेल्या काही आठवड्यांत शेकडो पॅलेस्टाईन लोक मारले गेल्यामुळे, इस्रायलवर, विशेषतः त्याच्या जवळच्या मित्रराष्ट्रांकडूनही, टीका वाढली आहे.

मदतीसाठी विशेष व्यवस्था

लष्कराने आपल्या निवेदनात म्हटले आहे की, मदत विमानांमधून कुठे टाकली जाईल किंवा मानवीय कॉरिडॉर कुठे असतील, हे स्पष्ट केले नाही. मात्र, जास्त लोकसंख्या असलेल्या भागांमध्ये मानवतावादी कारणांसाठी युद्ध थांबवण्याची तयारी असल्याचे त्यांनी सांगितले. इस्रायलच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने सांगितले की, मानवीय कॉरिडॉरसह हे युद्ध थांबवण्याचे रविवारपासून (२७ जुलै) नागरी केंद्रांमध्ये सुरू होईल.

लष्कराने सांगितले की, हमासविरुद्धच्या त्यांच्या कारवाई थांबलेल्या नाहीत आणि या प्रदेशात उपासमार नाही असे त्यांनी म्हटले आहे. गाझामध्ये २० लाखाहून अधिक लोकसंख्या आहे. त्यापैकी बहुतांश लोक विस्थापित झाले आहेत आणि ते मदतीवर अवलंबून आहेत.

गाझामधील भयावह परिस्थिती

गाझामधून मिळणाऱ्या माहितीनुसार, येथील परिस्थिती खूप भयावह आहे. काही आरोग्य कर्मचारी उपाशी असल्यामुळे इतके कमजोर झाले आहेत की, कुपोषित रुग्णांवर उपचार करण्यासाठी त्यांना स्वतःला सलाईन लावावे लागते. पालकांनी आपली अशक्त आणि हाडकुळी मुले दाखवली आहेत. जखमी पुरुषांनी गोळीबारातून वाचत अन्न मिळवण्यासाठी केलेल्या प्रयत्नांचे वर्णन केले आहे.

लष्कराच्या निवेदनानुसार, आंतरराष्ट्रीय मदत संस्थांच्या समन्वयाने ही मदत विमानांमधून टाकली जाईल. ही मदत कुठे टाकली जाईल हे स्पष्ट नव्हते. तसेच, संयुक्त राष्ट्रांच्या मदत प्रणालीला पर्याय म्हणून नव्याने स्थापन झालेल्या इस्रायल-समर्थित गाझा मानवतावादी फाउंडेशनची (GHF) काय भूमिका असेल, हेही स्पष्ट नाही. GHF चे अध्यक्ष जॉनी मूर यांनी एका निवेदनात मदत करण्यास तयार असल्याचे सांगितले.

पॅलेस्टाईनच्या आरोग्य अधिकाऱ्यांनी सांगितले की, इस्रायली हवाई हल्ले आणि गोळीबारात रात्रीतून आणि शनिवारपर्यंत ५३ लोक मारले गेले. त्यापैकी बहुतेक अन्न मिळवण्यासाठी आलेल्या लोकांना गोळ्या घालून ठार मारले.

तणावपूर्ण परिस्थिती आणि आंतरराष्ट्रीय दबाव

उत्तर गाझामधील इस्रायलच्या झिकीम क्रॉसिंगजवळ दोनदा गोळीबारात १२ लोक मारले गेल्याची माहिती मिळाली आहे. इस्रायली लष्कराने सांगितले की, गर्दीला दूर करण्यासाठी त्यांनी धोक्याचा इशारा म्हणून गोळीबार केला. एका प्रत्यक्षदर्शीने सांगितले की, लोकांनी जेव्हा दिवे पाहिले, तेव्हा त्यांना वाटले की ते मदत घेऊन येणारे ट्रक आहेत, पण जवळ गेल्यावर त्यांना इस्रायली रणगाडे दिसले. त्यानंतर सैन्याने गोळीबार सुरू केला. त्यात त्याचा काका मारला गेला.

शिफा  रुग्णालयाचे संचालक डॉ. मोहम्मद अबू सेलमिया यांनी सांगितले की, शनिवारी संध्याकाळी इस्रायली सैनिकांनी आणखी ११ लोकांना गोळ्या घालून ठार मारले आणि १२० जणांना जखमी केले. ते संयुक्त राष्ट्रांच्या ताफ्यातून अन्न मिळवण्याचा प्रयत्न करत होते. 'पुढच्या काही तासांत ही संख्या वाढण्याची शक्यता आहे,' असे ते म्हणाले. यावर लष्कराने कोणतीही तात्काळ टिप्पणी दिली नाही.

एका व्हिडिओमध्ये काही पॅलेस्टाईन पुरुष एका मृतदेहासोबत पिठाच्या गोण्या घेऊन जात असल्याचे दिसत आहे. एका माणसाला ट्रकने धडक दिल्याने त्याचा मृत्यू झाला असे त्यांनी सांगितले, पण तपशील दिला नाही. 'तुम्ही आपल्या मुलांसाठी थोडे अन्न आणण्यासाठी मरायला जाता,' असे एका व्यक्तीने म्हटले.

दक्षिण खान युनिस शहरात, मोराग कॉरिडॉरमधून मदत मिळवण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या नऊ लोकांना इस्रायली सैन्याने गोळ्या घालून ठार केले, असे रुग्णालयाच्या शवगृहाच्या नोंदींमधून दिसून आले. यावरही लष्कराने कोणतीही तात्काळ प्रतिक्रिया दिली नाही.

आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील प्रयत्न

विमानांमधून मदत टाकण्याची विनंती शेजारील जॉर्डनने केली होती. एका जॉर्डनच्या अधिकाऱ्याने सांगितले की, यातून मुख्यतः अन्न आणि दुधाचे फॉर्म्युला टाकले जातील. संयुक्त अरब अमिरातीने सांगितले की, मदत विमानांमधून लगेच सुरू होईल. ब्रिटननेही भागीदारांसोबत मिळून मदत टाकण्याची आणि वैद्यकीय मदतीची गरज असलेल्या मुलांना बाहेर काढण्याची योजना असल्याचे सांगितले आहे.

पण संयुक्त राष्ट्र संघाच्या पॅलेस्टाईन निर्वासित संस्थेचे प्रमुख फिलिप लॅझारिनी यांनी इशारा दिला की, विमानांमधून मदत टाकणे खूप महाग आणि कुचकामी आहे. यामुळे उपासमार थांबणार नाही. इस्रायलचे लष्कर सांगते की, ट्रकना प्रवेश देण्यावर कोणतीही मर्यादा नाही. पण संयुक्त राष्ट्र संघाने म्हटले की, लष्करी निर्बंध आणि गुन्हेगारी लूटमार यामुळे त्यांना अडथळे येत आहेत. हमासच्या पोलिसांनी मदत वितरण सुरक्षित केले होते, पण हवाई हल्ल्यांमुळे ते काम करू शकले नाहीत.

इस्रायलने सांगितले की, संयुक्त राष्ट्र आणि इतर संस्थांचे २५० हून अधिक ट्रक या आठवड्यात गाझामध्ये पोहोचले. मार्चमध्ये इस्रायलने शस्त्रसंधी संपवल्यावर दिवसाला सुमारे ६०० ट्रक प्रवेश करत होते.

इस्रायलला वाढत्या आंतरराष्ट्रीय दबावाचा सामना करावा लागत आहे. दोन डझनहून अधिक पाश्चात्त्य-संबंधित देश आणि १०० हून अधिक धर्मादाय आणि मानवाधिकार गटांनी युद्ध थांबवण्याची मागणी केली आहे. त्यांनी इस्रायलच्या नाकेबंदीवर आणि नवीन मदत वितरण मॉडेलवर कठोर टीका केली आहे.

संयुक्त राष्ट्र मानवाधिकार कार्यालयाच्या म्हणण्यानुसार, मे महिन्यापासून १,००० हून अधिक पॅलेस्टाईन लोकांना इस्रायली सैन्याने अन्न मिळवण्याचा प्रयत्न करताना ठार मारले आहे. बहुतेक घटना GHF या अमेरिकन कंत्राटदाराद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या नवीन मदत ठिकाणी घडल्या आहेत. धर्मादाय आणि मानवाधिकार गटांनी सांगितले की, त्यांच्या स्वतःच्या कर्मचाऱ्यानाही पुरेसे अन्न मिळवण्यासाठी संघर्ष करावा लागत आहे.

गाझामध्ये, आधी कोणतेही रोग नसलेल्या मुलांचा उपासमारीने मृत्यू होऊ लागला आहे. "आम्हाला फक्त भूक संपवण्यासाठी पुरेसे अन्न हवे आहे," असे गाझा शहराच्या एका धर्मादाय स्वयंपाकघरात आपली सहा जणांची कुटुंबाला खायला देण्याचा प्रयत्न करणाऱ्या वाएल शाबान यांनी सांगितले.

दरम्यान, 'हंडाला' नावाचे एक जहाज मदतीसह गाझात पोहोचण्याचा प्रयत्न करत होते. त्याचा व्हिडिओ लाइव्हस्ट्रीममध्ये दाखवण्यात आला, ज्यात इस्रायली सैन्य मध्यरात्री जहाजावर चढले होते. यावर इस्रायलने कोणतीही तात्काळ प्रतिक्रिया दिली नाही.