आज जगभरात प्रेषित मुहम्मद पैगंबर यांची १५०० वी जयंती साजरी होत आहे. त्यांचे जीवन, कार्य आणि त्यांची शिकवण केवळ मुस्लिम समाजासाठीच नव्हे, तर संपूर्ण मानवतेसाठी एक प्रेरणास्रोत आहे. त्यांचे जीवन समजून घेण्यासाठी-ज्याला 'सीरत' म्हटले जाते-अनेक विद्वानांनी महत्त्वपूर्ण लेखन केले आहे.
पैगंबरांचे जीवन केवळ धार्मिक घटनांचा संग्रह नाही, तर ते एका व्यक्तीचा, समाजसुधारकाचा, नेत्याचा आणि एका पित्याचा प्रवास आहे. त्यातून आजच्या काळातही खूप काही शिकता येते. म्हणूनच, जगभरातील अनेक मुस्लिम आणि मुस्लिमेतर विद्वानांनी त्यांच्या जीवनावर अभ्यासपूर्ण आणि प्रेरणादायी पुस्तके लिहिली आहेत. या विशेष लेखात आपण अशाच पाच महत्त्वाच्या पुस्तकांची ओळख करून घेऊयात, जी प्रत्येकाने वाचायलाच हवीत.
१. अर-रहीक अल-मखतूम (The Sealed Nectar) - सफिउर रहमान मुबारकपुरी
प्रेषित मुहम्मद यांच्या जीवनावर लिहिलेल्या सर्वात विश्वसनीय आणि लोकप्रिय पुस्तकांपैकी हे एक मानले जाते. या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे, ते पूर्णपणे ऐतिहासिक तथ्ये आणि पुराव्यांवर आधारित आहे. लेखक सफिउर रहमान मुबारकपुरी यांनी पैगंबरांच्या जन्मापासून ते त्यांच्या मृत्यूपर्यंतच्या सर्व घटना अत्यंत तपशीलवार आणि कालक्रमानुसार मांडल्या आहेत.
मुस्लिम वर्ल्ड लीगने आयोजित केलेल्या जागतिक 'सीरत' लेखन स्पर्धेत या पुस्तकाने प्रथम पारितोषिक पटकावले होते. ज्यांना पैगंबरांचे जीवन एका विश्वसनीय आणि सविस्तर रूपात जाणून घ्यायचे आहे, त्यांच्यासाठी हे पुस्तक सर्वोत्तम आहे.
२. मुहम्मद: हिज लाइफ बेस्ड ऑन द अर्लिएस्ट सोर्सेस (Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources) - मार्टिन लिंग्स
मार्टिन लिंग्स हे एक ब्रिटिश विद्वान होते, ज्यांनी नंतर इस्लाम धर्म स्वीकारला. त्यांच्या या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची काव्यात्मक आणि ओघवती भाषा. हे पुस्तक केवळ एक ऐतिहासिक ग्रंथ वाटत नाही, तर ते एका महापुरुषाची चित्तथरारक कहाणी सांगते.
लिंग्स यांनी प्राचीन अरबी स्रोतांचा सखोल अभ्यास करून, पैगंबरांच्या जीवनातील घटना अशा प्रकारे मांडल्या आहेत की, वाचक त्या काळात पोहोचतो. ज्यांना पैगंबरांचे जीवन एका सुंदर आणि साहित्यिक भाषेत वाचायचे आहे, त्यांच्यासाठी हे पुस्तक एक अनमोल ठेवा आहे.
३. इन द फुटस्टेप्स ऑफ द प्रोफेट (In the Footsteps of the Prophet) - तारिक रमदान
हे पुस्तक पैगंबरांचे पारंपरिक चरित्र नाही, तर त्यांच्या जीवनातून आजच्या काळात काय शिकता येईल, यावर लक्ष केंद्रित करते. स्विस विद्वान तारिक रमदान यांनी या पुस्तकात पैगंबरांच्या जीवनातील घटनांचा केवळ उल्लेख केला नाही, तर त्यामागील आध्यात्मिक आणि नैतिक संदेशही उलगडून दाखवला आहे.
प्रत्येक घटनेतून आजच्या तरुणांना, पालकांना आणि नेत्यांना काय शिकता येईल, हे ते सांगतात. ज्यांना पैगंबरांच्या जीवनातून व्यावहारिक आणि आध्यात्मिक प्रेरणा हवी आहे, त्यांच्यासाठी हे पुस्तक अत्यंत मार्गदर्शक आहे.
४. मुहम्मद: अ बायोग्राफी ऑफ द प्रोफेट (Muhammad: A Biography of the Prophet) - कॅरेन आर्मस्ट्राँग
कॅरेन आर्मस्ट्राँग या जगातील एक प्रसिद्ध धर्म अभ्यासक आहेत. एक गैर-मुस्लिम असूनही, त्यांनी पैगंबरांच्या जीवनावर लिहिलेले हे पुस्तक अत्यंत संतुलित आणि वस्तुनिष्ठ मानले जाते. या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे, ते पैगंबरांना त्यांच्या काळातील सामाजिक, राजकीय आणि ऐतिहासिक संदर्भात सादर करते.
त्या काळातील अरब समाजाची परिस्थिती काय होती आणि पैगंबरांनी त्यात कसे क्रांतिकारी बदल घडवले, हे त्या प्रभावीपणे मांडतात. ज्यांना एका त्रयस्थ आणि अभ्यासपूर्ण दृष्टिकोनातून पैगंबरांचे जीवन समजून घ्यायचे आहे, त्यांच्यासाठी हे एक उत्तम पुस्तक आहे.
५. इस्लामी संस्कृती - साने गुरुजी
महाराष्ट्रासाठी आणि मराठी वाचकांसाठी हे पुस्तक अत्यंत महत्त्वाचे आहे. साने गुरुजींसारख्या महान समाजसुधारकाने आणि स्वातंत्र्यसैनिकाने प्रेषित मुहम्मद यांच्यावर लिहिलेले हे चरित्र, धार्मिक सलोख्याचे एक उत्तम प्रतीक आहे. या पुस्तकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची अत्यंत साधी, सरळ आणि भावनिक भाषा.
साने गुरुजींनी पैगंबरांच्या जीवनातील करुणा, दया, क्षमा आणि मानवतेच्या संदेशावर भर दिला आहे. एका मुस्लिमेतर महापुरुषाने, दुसऱ्या धर्मातील महापुरुषाचे चरित्र आदराने आणि प्रेमाने कसे लिहावे, याचे हे पुस्तक उत्तम उदाहरण आहे.
थोडक्यात, ही पाच पुस्तके आपल्याला प्रेषित मुहम्मद यांच्या जीवनाच्या वेगवेगळ्या पैलूंचे दर्शन घडवतात. विश्वसनीय इतिहासापासून ते काव्यात्मक वर्णनापर्यंत आणि आध्यात्मिक संदेशापासून ते सामाजिक विश्लेषणापर्यंत, ही पुस्तके आपल्याला त्या महामानवाच्या जीवनाची एक समग्र आणि परिपूर्ण ओळख करून देतात.
