वसुबारस, धनत्रयोदशी आणि नरक चतुर्दशीनंतर आज (मंगळवार, २१ ऑक्टोबर २०२५) दिवाळीचा सर्वात महत्त्वाचा दिवस - लक्ष्मीपूजन! संपूर्ण महाराष्ट्र आज दिव्यांच्या प्रकाशाने आणि उत्साहाच्या रंगांनी न्हाऊन निघाला आहे. घरोघरी धनधान्य, सुख, समृद्धी आणि मांगल्याची देवता देवी लक्ष्मीच्या स्वागताची जय्यत तयारी सुरू आहे. अमावस्येच्या या रात्री, घरात लक्ष्मीचे आगमन व्हावे, यासाठी सर्वत्र दिवे लावले जातात आणि मंगलमय वातावरणात पूजा केली जाते.

लक्ष्मीपूजनाचे महत्त्व आणि मुहूर्त

हिंदू धर्मात लक्ष्मीपूजनाला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. अश्विन महिन्यातील अमावस्येला येणारा हा दिवस देवी लक्ष्मीला समर्पित आहे. या दिवशी विधीवत पूजा केल्याने घरात सुख-समृद्धी नांदते, आर्थिक अडचणी दूर होतात, अशी श्रद्धा आहे. यंदा अमावस्या तिथी काल (२० ऑक्टोबर) दुपारी सुरू झाली असली तरी, सूर्योदयाची तिथी (उदय तिथी) आज असल्याने, महाराष्ट्रात आजच लक्ष्मीपूजन करणे शास्त्रसंमत मानले जात आहे.

पूजेचा मुख्य मुहूर्त (सायंकाळ):

• प्रारंभ: सायंकाळी ६ वाजून १० मिनिटे

• समाप्ती: रात्री ८ वाजून ४० मिनिटे
  या प्रदोष काळात पूजा करणे सर्वोत्तम मानले जाते.

महाराष्ट्रातील लक्ष्मीपूजनाची पद्धत आणि परंपरा

लक्ष्मीपूजनाची तयारी सकाळपासूनच सुरू होते.

• घराची स्वच्छता आणि सजावट: संपूर्ण घराची स्वच्छता केली जाते. दाराला आंब्याच्या पानांचे आणि झेंडूच्या फुलांचे तोरण लावले जाते. आकर्षक रांगोळ्या काढून घराचे सौंदर्य वाढवले जाते.

• दिव्यांची आरास: संध्याकाळ होताच घराच्या दारात, खिडक्यांमध्ये, गॅलरीत आणि अंगणात मातीच्या पणत्या किंवा आकर्षक दिवे लावले जातात. यामुळे घरातील अंधार दूर होतो आणि सकारात्मक ऊर्जेचा संचार होतो.

• पूजेची तयारी: एका चौरंगावर किंवा पाटावर लाल वस्त्र अंथरून त्यावर तांदळाची रास ठेवली जाते. या राशीवर पाण्याने भरलेला कलश स्थापित केला जातो. कलशाभोवती आंब्याची पाने लावून त्यावर नारळ ठेवला जातो.

• देवीची स्थापना: चौरंगावर लक्ष्मी, गणेश आणि सरस्वती यांच्या मूर्ती किंवा प्रतिमा स्थापित केल्या जातात. काही ठिकाणी धनाचे प्रतीक म्हणून तिजोरी किंवा पैसे ठेवण्याची जागाही पूजेत ठेवली जाते. धन आणि समृद्धीचा देव मानल्या जाणाऱ्या कुबेराचीही पूजा केली जाते.

• पूजा विधी: हळद-कुंकू, अक्षता, फुले वाहून देवीची पूजा केली जाते. नवीन केरसुणीची पूजा करणे हा देखील महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचा विधी आहे. तिला लक्ष्मीचे प्रतीक मानले जाते. पूजेमध्ये लाह्या, बत्तासे, गूळ-धणे, फळे आणि मिठाईचा नैवेद्य दाखवला जातो. आरती करून देवीकडे कृपा आशीर्वाद मागितला जातो.

• चोपडा पूजन: व्यापारी बांधवांसाठी हा दिवस विशेष महत्त्वाचा असतो. ते आपल्या हिशोबाच्या वह्यांची (चोपडा) पूजा करून नवीन आर्थिक वर्षाची सुरुवात करतात.

सणाचा जल्लोष

लक्ष्मीपूजनानंतर फटाक्यांची आतषबाजी करून आनंद साजरा केला जातो. कुटुंबातील सर्व सदस्य एकत्र येऊन फराळाचा आस्वाद घेतात आणि एकमेकांना दिवाळीच्या शुभेच्छा देतात. मित्रमंडळी आणि नातेवाईकांच्या घरी जाऊन भेटवस्तू आणि मिठाई देण्याचीही परंपरा आहे.

थोडक्यात सांगायचे झाल्यास, लक्ष्मीपूजन हा केवळ एक धार्मिक विधी नाही, तर तो कुटुंबाला एकत्र आणणारा, घरात सकारात्मक ऊर्जा निर्माण करणारा आणि भविष्यासाठी नव्या आशा पल्लवित करणारा एक मांगल्याचा आणि उत्साहाचा सोहळा आहे.