देशाच्या विविध भागांमध्ये धर्माच्या आधारावर द्वेष पसरवण्याचे आणि समाजाला विभागण्याचे प्रयत्न होत असताना, राजस्थानची राजधानी जयपूर, ज्याला 'गुलाबी शहर' म्हटले जाते, तिथे परस्पर एकता, बंधुभाव आणि सलोख्याचे एक अनोखे उदाहरण सादर केले जात आहे. जयपूर शहरातील दसऱ्याच्या सर्वात मोठ्या कार्यक्रमात १०५ फूट उंच रावणाच्या पुतळ्याचे दहन केले जाईल, जो मुस्लिम समाजाचे वीस कलाकार तयार करत आहेत.
ही मुस्लिम कलाकारांची टीम दोन महिन्यांपूर्वीच मथुरेतून जयपूरला आली आहे. जयपूरची दसरा समिती, विजयादशमीच्या दिवशी या कलाकारांना मंचावरून सन्मानित करून एक अनोखा संदेशही देणार आहे.
जन्माष्टमीच्या दुसऱ्या दिवसापासूनच तयारी सुरू
जयपूर शहरातील दसरा समितीच्या रावणाच्या पुतळ्याला तयार करण्याचे काम मथुरेच्या मुस्लिम कलाकारांची टीम गेल्या पाच पिढ्यांपासून करत आहे. येथे रावणाच्या पुतळ्याच्या तयारीचे काम जन्माष्टमीच्या दुसऱ्या दिवसापासूनच सुरू होते. मथुरेच्या मुस्लिम समाजाचे चांद बाबू आपल्या कुटुंबासह आणि सहकाऱ्यांसोबत ऑगस्टच्या पहिल्या आठवड्यात येथे पोहोचले होते. हे मुस्लिम कलाकार दीड ते दोन महिने पूर्ण नियम आणि शिस्तीने राम मंदिरातच राहतात.
येथे रावणाचा पुतळा बनवणारे कलाकार इतर अनेक कामांमध्येही व्यस्त असतात, पण येथील पुतळ्याची तयारी ते आपल्या पूर्वजांची परंपरा जपण्यासाठी करतात. पाच पिढ्यांपूर्वी, चांद बाबू यांच्या पूर्वजांनी सर्वात आधी येथे पुतळा तयार केला होता. ६५ वर्षांपूर्वी, २० फुटांचा पुतळा केवळ दीडशे रुपयांमध्ये बनवला गेला होता.
"कलाकाराला धर्म नसतो"
आरती नगर समितीचे उपाध्यक्ष राजीव मनचंदा यांच्या मते, "कलाकार तर फक्त कलाकार असतात, त्यांना हिंदू किंवा मुस्लिम या दृष्टिकोनातून पाहिले जाऊ शकत नाही." ते म्हणतात की, येथे रावणाचा पुतळा बनवणारे कलाकार ज्या निष्ठेने आणि प्रामाणिकपणे काम करतात, ते अतुलनीय आहे. म्हणूनच समिती त्यांच्या कामाचा आदर करते.
जयपूर शहरातील दसऱ्याचा सर्वात मोठा कार्यक्रम आरती नगरमध्ये आयोजित केला जातो, जिथे रावणाच्या १०५ फूट उंच पुतळ्याचे दहन केले जाते. पुतळा जाळण्यापूर्वी मोठी आतषबाजी केली जाते आणि हा सोहळा पाहण्यासाठी सुमारे एक लाख लोक जमतात.
"रामाच्या कृपेनेच झाला मुलगा"
पुतळा बनवणारे मुस्लिम कारागीर सांगतात की, तीन पिढ्यांपूर्वी हे काम सोडून देऊनही, ते आपल्या पूर्वजांच्या परंपरांचे पालन करत आहेत. येथे त्यांना जो आदर आणि सन्मान मिळतो, तो लाखो रुपयांपेक्षा जास्त आहे. मुख्य कारागीर चांद बाबू यांच्या लहान भावाला १४ वर्षांपूर्वी २०११ मध्ये, येथे पुतळा बनवतानाच मुलगा झाल्याची आनंदाची बातमी मिळाली होती. हे सर्व प्रभू रामाच्या कृपेमुळेच झाले, असे या कुटुंबाचे मानणे आहे.
एकीकडे जिथे धार्मिक कार्यक्रमांच्या आडून अनेक ठिकाणी द्वेष पसरवण्याचे प्रयत्न केले जात आहेत, तिथे जयपूरचा दसरा कार्यक्रम हिंदू-मुस्लिम ऐक्याचे आणि गंगा-जमुनी संस्कृतीचे एक अनोखे उदाहरण सादर करतो. मथुरेतून येणाऱ्या मुस्लिम कलाकारांना प्रभू रामाच्या मंदिरात राहण्याची सोय केली जाते, त्यांच्या खाण्यापिण्याची व्यवस्थाही तिथेच केली जाते. समितीचे उपाध्यक्ष राजीव मनचंदा म्हणतात की, ते देशासमोर एक अनोखे उदाहरण ठेवून एक वेगळा संदेश देऊ इच्छितात.
'आवाज मराठी'वर प्रसिद्ध होणारे लेखन, व्हिडिओज आणि उपक्रम यांविषयीचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी या लिंक्सवर क्लिक करा -
