केंद्र सरकार वस्तू आणि सेवा कराच्या (GST) रचनेत मोठे बदल करण्याच्या तयारीत असून, सध्याची बहु-स्तरीय कर प्रणाली बदलून दोन-स्लॅबची नवीन कर प्रणाली आणण्याचा विचार करत आहे. 'जीएसटी २.०' म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या सुधारणेमुळे अनेक वस्तू स्वस्त होऊ शकतात, तर काही महाग होण्याची शक्यता आहे.
सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार, या नवीन प्रणालीमध्ये ८% आणि १८% असे दोन प्रमुख कर स्लॅब असू शकतात. सध्या ०%, ५%, १२%, १८% आणि २८% असे पाच प्रमुख स्लॅब आहेत. या बदलाचा मुख्य उद्देश कर प्रणाली अधिक सोपी करणे आणि करचुकवेगिरीला आळा घालणे हा आहे.
काय स्वस्त होऊ शकते?
नवीन प्रणाली लागू झाल्यास, सध्या १२% च्या स्लॅबमध्ये असलेल्या अनेक जीवनावश्यक वस्तू स्वस्त होऊ शकतात. या वस्तूंना ८% च्या स्लॅबमध्ये आणले जाण्याची शक्यता आहे. यामध्ये काही खाद्यपदार्थ, दैनंदिन वापराच्या वस्तू आणि सामान्य सेवांचा समावेश असू शकतो, ज्यामुळे सामान्य माणसाला मोठा दिलासा मिळेल.
काय महाग होऊ शकते?
याउलट, सध्या ५% च्या स्लॅबमध्ये असलेल्या काही वस्तूंना ८% च्या स्लॅबमध्ये टाकले जाऊ शकते, ज्यामुळे त्या महाग होतील. तसेच, सध्या करमुक्त असलेल्या काही वस्तूंवरही कर लागण्याची शक्यता आहे. याशिवाय, सिगारेट, तंबाखू आणि लक्झरी गाड्या यांसारख्या 'सिन गुड्स'वर (Sin Goods) २८% पेक्षा जास्त उपकर (cess) कायम ठेवला जाईल, असे मानले जात आहे.
सरकारचा उद्देश काय?
या बदलामागे सरकारचे अनेक उद्देश आहेत. दोन-स्लॅब प्रणालीमुळे कर रचना सोपी होईल, ज्यामुळे व्यावसायिकांना कर भरणे सोपे जाईल. तसेच, कमी स्लॅबमुळे करचुकवेगिरीला आळा बसेल आणि सरकारच्या महसुलात वाढ होईल, अशी अपेक्षा आहे.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी आपल्या स्वातंत्र्य दिनाच्या भाषणात दिवाळीच्या मुहूर्तावर 'पुढील पिढीच्या जीएसटी सुधारणा' जाहीर करण्याचे संकेत दिले होते. त्याच दिशेने हे एक मोठे पाऊल मानले जात आहे. या बदलांवर अंतिम निर्णय जीएसटी परिषदेच्या बैठकीत घेतला जाईल.
.jpg "जपानी मान्यवरांना अभिवादन करताना पंतप्रधान मोदी")
