परराष्ट्रमंत्री एस. जयशंकर
९ मे रोजी पाकिस्तानने मोठ्या हल्ल्याची योजना आखली होती. तो हल्ला सुरू होण्यापूर्वी काही तासांपूर्वीच अमेरिकेचे उपराष्ट्रपती जे.डी. व्हान्स यांनी पंतप्रधान नरेंद्र मोदींना याबद्दल वैयक्तिकरित्या सावध केले होते, अशी माहिती परराष्ट्र व्यवहार मंत्री एस. जयशंकर यांनी सोमवारी लोकसभेत दिली. 'ऑपरेशन सिंदूर'वरील विशेष चर्चेदरम्यान ते बोलत होते.
जयशंकर म्हणाले, "मी सभागृहाला सांगू इच्छितो की, ९ मे रोजी उपराष्ट्रपती जे.डी. व्हान्स यांनी पंतप्रधानांना फोन करून पुढील काही तासांत मोठ्या पाकिस्तानी हल्ल्याची शक्यता वर्तवली होती. पंतप्रधानांनी याला प्रतिसाद देताना स्पष्ट केले की, असा हल्ला झाल्यास आमच्या बाजूने योग्य प्रत्युत्तर दिले जाईल. हा हल्ला झाला, पण आपल्या सशस्त्र दलांनी तो हाणून पाडला."
सीमापार दहशतवादाला भारताने दिलेल्या प्रत्युत्तरात 'नवीन सामान्य' (new normal) पाहिले, असे जयशंकर म्हणाले. भारताचे १० मे रोजीचे प्रत्युत्तर जलद आणि विनाशकारी होते. "प्रत्येक सदस्याने पाकिस्तानी हवाई तळांची सॅटेलाइट चित्रे पाहिली आहेत. त्या हवाई तळांच्या स्थितीवरून आपले उत्तर काय होते, हे तुम्हाला दिसेल," असे त्यांनी जोडले.
पहलगाम हल्ल्याला भारताचे प्रत्युत्तर
पहलगाम येथे २२ एप्रिल रोजी झालेल्या दहशतवादी हल्ल्यात २६ नागरिक मारले गेले होते. याला प्रत्युत्तर म्हणून भारताने ७ मे रोजी 'ऑपरेशन सिंदूर' सुरू केले. भारतीय दलांनी पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त काश्मीरमधील दहशतवादी तळांवर अचूक हल्ले केले.
पाकिस्तानने ८, ९ आणि १० मे रोजी भारतीय लष्करी तळांवर हल्ले करण्याचा प्रयत्न केला, पण ते हाणून पाडण्यात आले. आदमपूर हवाई तळावर एक मोठे क्षेपणास्त्र डागण्याचाही प्रयत्न झाला, परंतु भारताच्या हवाई संरक्षण प्रणालींनी, ज्यात एस-४०० आणि आकाश बॅटरीजचा समावेश आहे, ते यशस्वीरित्या रोखले.
जयशंकर यांनी सांगितले की, भारतीय लष्कराच्या प्रत्युत्तरात पाकिस्तानी हवाई तळ, हवाई संरक्षण युनिट्स, कमांड सेंटर्स आणि रडार स्थळांवर लक्ष केंद्रित करून हल्ले केले.
युद्धबंदीची मागणी आणि ट्रम्प यांच्या दाव्यांचा इन्कार
१० मे पर्यंत, राजनैतिक दबावाखाली आणि मोठ्या नुकसानीचा सामना करत पाकिस्तानने युद्ध थांबवण्याची आपली इच्छा व्यक्त केली. तथापि, भारताने आग्रह धरला की, युद्धबंदीची कोणतीही विनंती अधिकृत लष्करी माध्यमांतूनच आली पाहिजे. "१० मे रोजी, आम्हाला इतर देशांकडून फोन आले. पाकिस्तान युद्ध थांबवण्यास तयार असल्याचे ते सांगत होते. आमची भूमिका अशी होती की, जर पाकिस्तान तयार असेल, तर ही विनंती पाकिस्तानी बाजूने डीजीएमओ (DGMO) चॅनेलद्वारेच आम्हाला मिळाली पाहिजे. आणि ती विनंती त्याच प्रकारे आली," असे जयशंकर म्हणाले.
अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी भारत आणि पाकिस्तानमध्ये युद्धबंदी घडवून आणल्याचा किंवा त्याचा संबंध व्यापार वाटाघाटींशी जोडल्याचा दावाही त्यांनी फेटाळून लावला. "अमेरिकेसोबतच्या कोणत्याही संवादात व्यापार आणि सध्याच्या परिस्थितीचा कोणताही संबंध नव्हता. दुसरे म्हणजे, २२ एप्रिल ते १७ जून दरम्यान पंतप्रधान आणि अध्यक्ष ट्रम्प यांच्यात कोणताही फोन कॉल झाला नव्हता," असे सांगून त्यांनी ट्रम्प यांच्या वारंवारच्या मध्यस्थीच्या दाव्यांना फेटाळले.
'ऑपरेशन सिंदूर'ला जागतिक पाठिंबा
जयशंकर यांनी हेही निदर्शनास आणले की, 'ऑपरेशन सिंदूर'ला प्रचंड जागतिक पाठिंबा मिळवण्यात भारतीय राजनैतिकतेला यश मिळाले. "संयुक्त राष्ट्रात १९३ देश आहेत, पाकिस्तान वगळता फक्त तीन देशांनी 'ऑपरेशन सिंदूर'ला विरोध केला," असे ते म्हणाले. हल्ला झालेल्या देशाला स्वतःचा बचाव करण्याचा अधिकार आहे, हे देशांनी ओळखले असल्याचे त्यांनी जोडले.
सीमापार दहशतवादाला भारताचा दृष्टिकोन आता एका पाच-सूत्री सिद्धांताने परिभाषित केला आहे, असे त्यांनी सांगितले: दहशतवाद्यांना फक्त हस्तक म्हणून मानले जाणार नाही; सीमापार दहशतवादाला योग्य प्रत्युत्तर दिले जाईल; चर्चा आणि दहशतवाद एकत्र असू शकत नाहीत; भारत अणुबॉम्बच्या धमक्यांना बळी पडणार नाही; आणि रक्त व पाणी एकत्र वाहू शकत नाहीत.
हल्ल्यानंतरच्या प्रतिसादाचा भाग म्हणून, पाकिस्तानने दहशतवादाला पाठिंबा देणे थांबवेपर्यंत सिंधू जल करार (Indus Waters Treaty) स्थगित करण्यात आला आहे, अशी माहिती जयशंकर यांनी सभागृहाला दिली. "पहलगाम दहशतवादी हल्ल्यानंतर एक स्पष्ट, मजबूत आणि दृढ संदेश देणे महत्त्वाचे होते. आमच्या 'लक्ष्मणरेषा' ओलांडल्या गेल्या होत्या, आणि गंभीर परिणाम होतील हे स्पष्ट करणे आवश्यक होते," असे ते म्हणाले.
भारताने पाकिस्तानच्या दहशतवादाला दीर्घकाळापासून असलेल्या पाठिंब्याचा पर्दाफाश करण्यासाठी जागतिक राजनैतिक मोहीमही सुरू केली. "राजकीय दृष्टिकोनातून आमचे काम पहलगाम हल्ल्याबद्दल जागतिक समजूत वाढवणे हे होते," असे ते म्हणाले. या हल्ल्याने काश्मीरच्या अर्थव्यवस्थेला कसे लक्ष्य केले आणि जातीय सलोखा बिघडवण्याचा प्रयत्न कसा केला, हे अधोरेखित करण्याचे प्रयत्न करण्यात आले, असेही त्यांनी सांगितले.
जयशंकर यांची ही टिप्पणी काँग्रेसचे गौरव गोगोई यांच्यासह विरोधी पक्षांच्या टीकेला प्रतिसाद म्हणून आली. गोगोई यांनी माजी अमेरिकेचे अध्यक्ष ट्रम्प यांच्या युद्धबंदीच्या दाव्याचा उल्लेख केला होता. परराष्ट्र मंत्र्यांनी राजनैतिक नोंदी आणि संप्रेषणांचा हवाला देत याला प्रत्युत्तर दिले. भारताची भूमिका सुसंगत आणि सैन्य-ते-सैन्य सहभागावर आधारित होती, कोणत्याही तिसऱ्या पक्षाच्या हस्तक्षेपावर नाही, असे त्यांनी ठामपणे सांगितले.
.jpg "स्टीव्ह विटकॉफ")
.jpg "मुख्यमंत्री फडणवीस")
