हरजिंदर

दरवर्षीप्रमाणे यंदाही व्हाईट हाऊसमध्ये दिवाळी साजरी करण्यात आली. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांची दिवे लावतानाची छायाचित्रे आपण जवळपास सर्वच वृत्तपत्रांमध्ये पाहिली. पण व्हाईट हाऊसच्या बाहेर, उर्वरित अमेरिकेत वातावरण इतके सलोख्याचे नव्हते. भारतीय लोक जरी आपापल्या परीने आपल्या घरांमध्ये किंवा काही ठिकाणी सामूहिकपणे दिवाळी साजरी करत होते, तरी यादरम्यान सोशल मीडियावर ज्या प्रकारचे वातावरण तयार केले गेले, ते दाखवते की अमेरिकेतही द्वेष किती खोलवर रुजत चालला आहे.

अमेरिकेतील काही भारतीय वंशाच्या लोकांनी जेव्हा सोशल मीडियावर दिवाळीच्या शुभेच्छा दिल्या, तेव्हा तिथे त्यांचे ट्रोलिंग सुरू झाले. काही म्हणाले की, ज्यांची पूजा करण्याचा हा सण आहे, ते आमचे देव नाहीत. काहींनी तर अमेरिकेतील तुलसी गबार्ड, निक्की हेली आणि कश पटेल यांच्यासारख्या नामवंत भारतीय वंशाच्या व्यक्तींना अमेरिका सोडून जाण्यास सांगितले. तुलसी गबार्ड आणि कश पटेल हे सध्या ट्रम्प प्रशासनातील महत्त्वाच्या पदांवर आहेत.

स्वतः डोनाल्ड ट्रम्प अनेक वेळा त्यांची सार्वजनिकरित्या प्रशंसाही करत आले आहेत. हे सर्व फक्त ऑनलाइनच घडले असे नाही. न्यू जर्सीमध्ये भारतीय समुदायाच्या लोकांनी एका ठिकाणी दिवाळी साजरी करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी केवळ सण साजरा करण्याचीच नव्हे, तर दिवे लावण्याची आणि फटाके फोडण्याचीही परवानगी घेतली होती. पण जेव्हा हे सर्व सुरू झाले, तेव्हा कोणीतरी तक्रार केली. अग्निशमन दलाच्या गाड्यांनी तिथे पोहोचून पाण्याचा मारा सुरू केला.

हे जे काही घडत आहे, ते भारतीयांविरुद्धच्या त्याच द्वेष मोहिमेचा भाग आहे, जी गेल्या बऱ्याच काळापासून अमेरिकेत सुरू आहे. अमेरिकेतील 'सेंटर फॉर द स्टडी ऑफ ऑर्गनाइज्ड हेट' या संस्थेने भारतीयांविरुद्धच्या द्वेषाचा जो अभ्यास केला, त्याचे निष्कर्ष बरेच धक्कादायक आहेत.

संस्थेचे म्हणणे आहे की, संपूर्ण अमेरिकेत अल्पसंख्याकांविरुद्ध जी द्वेष मोहीम सुरू आहे, भारतीयांविरुद्ध चालणारी द्वेष मोहीम ही त्याचाच एक भाग आहे. हा द्वेष त्या भारतीयांविरुद्धही तितकाच आहे, जे अमेरिकेचे नागरिक आहेत आणि अनेक पिढ्यांपासून इथे राहत आहेत.

संस्थेला हेही आढळून आले की, हा द्वेष 'मेक अमेरिका ग्रेट अगेन' म्हणजेच 'मागा' (MAGA) च्या त्याच मोहिमेचा भाग आहे, जी संपूर्ण अमेरिकेत चालवली जात आहे. इथे ही गोष्ट लक्षात घेण्यासारखी आहे की, ही मोहीम स्वतः डोनाल्ड ट्रम्प यांनीच सुरू केली आहे.

ते अनेकदा याचे गुणगान करतानाही दिसतात. याच अंतर्गत संपूर्ण अमेरिकेत मुस्लिमांविरुद्ध द्वेष भडकवण्यात आला, ज्याला 'इस्लामोफोबिया' असे नाव देण्यात आले. याच प्रकारचा आणखी एक द्वेष तिथे दिसत आहे, ज्याला 'इंडियाफोबिया' म्हटले जाऊ शकते.

अमेरिकन चर्चेत ही गोष्ट सातत्याने पेरली जात आहे की, कमी शिकलेले भारतीय अमेरिकेत येऊन येथील लोकांच्या नोकऱ्या घेत आहेत. याबद्दल अनेक प्रकारच्या कथा, कहाण्या आणि विनोद पसरवले जात आहेत. हे बऱ्याच काळापासून सुरू आहे. याच चर्चेचा परिणाम आहे की, अमेरिकन सरकारने H1B व्हिसाच्या तरतुदी गरजेपेक्षा खूपच कडक केल्या आहेत.

'सेंटर फॉर द स्टडी ऑफ ऑर्गनाइज्ड हेट'ने भारतीयांविरुद्धच्या या द्वेषाचे मोजमाप सोशल मीडिया साइट ट्विटर म्हणजेच 'X' वरून करण्याचा प्रयत्न केला. त्यांना आढळले की, तिथे भारतीयांविरुद्धच्या ट्वीट्सचा भडिमार आहे. १ जुलै ते ७ सप्टेंबर दरम्यान ६८० असे ट्वीट्स होते, ज्यांना 'हाय एंगेजमेंट द्वेषपूर्ण पोस्ट' मानले गेले. या पोस्ट्स एकूण २८.१२ कोटी लोकांनी पाहिल्या. हे दाखवते की समस्या किती खोलवर गेली आहे. अशा एकूण पोस्ट्सची संख्या तर खूप मोठी आहे.

(लेखक ज्येष्ठ पत्रकार आहेत)