अल्पसंख्याक समुदायांचा समृद्ध साहित्यिक आणि सांस्कृतिक वारसा जपण्यासाठी आणि त्याला प्रोत्साहन देण्यासाठी केंद्र सरकारने एक मोठे पाऊल उचलले आहे. केंद्रीय अल्पसंख्याक कार्य मंत्री किरेन रिजिजू यांनी राज्यसभेत दिलेल्या माहितीनुसार, 'प्रधानमंत्री जन विकास कार्यक्रमांतर्गत' (PMJVK) देशभरातील पाच मोठ्या विद्यापीठांमध्ये 'उत्कृष्टता केंद्रां'च्या (Centres of Excellence) स्थापनेला मंजुरी देण्यात आली आहे.
या योजनेअंतर्गत जैन, बौद्ध, शीख आणि पारशी या अल्पसंख्याक समुदायांच्या भाषा, लिपी आणि हस्तलिखितांचे जतन आणि त्यावर संशोधन केले जाणार आहे.
या पाच प्रकल्पांमध्ये खालील केंद्रांचा समावेश आहे:
मुंबई विद्यापीठ: येथे पारशी आणि बौद्ध वारशासाठी केंद्र स्थापन केले जाईल, जिथे अवेस्ता-पहलवी, पाली आणि प्राकृत यांसारख्या वारसा भाषांवर संशोधन होईल.
दिल्ली विद्यापीठ: येथे बौद्ध अभ्यासासाठी एक विशेष केंद्र उभारले जाईल, जे भारत-केंद्रित दृष्टिकोनातून संशोधनाला प्रोत्साहन देईल.
खालसा महाविद्यालय, दिल्ली: येथे शीख समुदायासाठी महत्त्वाच्या असलेल्या गुरुमुखी लिपीचे जतन आणि संवर्धन करण्यासाठी केंद्र स्थापन केले जाईल.
गुजरात विद्यापीठ: येथे जैन हस्तलिखितांचे डिजिटायझेशन आणि संवर्धन करण्यासाठी अत्याधुनिक 'सेंटर फॉर जैन मॅन्युस्क्रिप्टोलॉजी' सुरू करण्यास मंजुरी देण्यात आली आहे.
देवी अहिल्या विश्वविद्यालय, इंदूर: येथे जैन वारसा आणि संस्कृतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी 'सेंटर फॉर जैन स्टडीज' स्थापन केले जाईल.
यापैकी गुजरात विद्यापीठातील केंद्राला मंजुरी देण्यापूर्वी, १९ जुलै २०२५ रोजी अहमदाबाद येथे जैन हस्तलिखितांच्या महत्त्वावर एका राष्ट्रीय कार्यशाळेचे आयोजन करण्यात आले होते. या कार्यशाळेतील चर्चेनंतर या केंद्राच्या स्थापनेचा निर्णय घेण्यात आला.
या सर्व केंद्रांचा उद्देश प्राचीन ज्ञान आणि आधुनिक शैक्षणिक दृष्टिकोन यांची सांगड घालणे, तसेच वारसा जतन करण्यासाठी समाजाचा सहभाग वाढवणे हा आहे.
.jpg "प्रतिनिधिक चित्र")
