विदूषी गौड़
भारतातील उदयोन्मुख हॉकी तारका म्हणून आज मुमताज़ खानची कहाणी एखाद्या बॉलिवूड चित्रपटाला साजेशी आहे. लखनऊच्या गजबजलेल्या रस्त्यांपासून आंतरराष्ट्रीय हॉकी मैदानापर्यंतचा तिचा प्रवास खऱ्या अर्थाने प्रेरणादायी आहे. मेहनत, त्याग आणि जिद्दीच्या जोरावर तिची कहाणी तीने लिहिलेली आहे.
मुमताज़ने २०१८ च्या ब्युनोस आयर्स युथ ऑलिम्पिक्समध्ये १० गोल करत सर्वांचे लक्ष वेधले. भारताला रौप्यपदक मिळवून देण्यात तिचा मोठा वाटा होता. मैदानावरील तिची चपळता, अचूकता आणि स्वाभाविक खेळ यामुळे ती भारतीय महिला हॉकीतील आघाडीची खेळाडू ठरली.
आठ भावंडांच्या कुटुंबात मुमताज़चा जन्म झाला. लखनऊच्या कॅन्ट परिसरात एका छोट्या खोलीत ती लहानाची मोठी झाली. तिचे वडील हफीझ खान पूर्वी रिक्षा चालवायचे. नंतर त्यांनी छोटा भाजीपाला विक्रीचा व्यवसाय सुरू केला. मुमताज़ही भावंडांसोबत दुकान सांभाळायची. शाळा, घरकाम आणि दुकान यात तिचा वेळ जायचा. आयुष्य कठीण होतं, परंतु तिची आशा कायम होती.
२०११ मध्ये शाळेतील धावण्याच्या स्पर्धेत कोच नीलम सिद्दीकी यांनी मुमताज़ची प्रतिभा हेरली. मुमताज़ सांगते, “त्यांनी माझ्या वडिलांना सांगितलं, मुमताज़ला हॉकी खेळू द्या. तेव्हा मला हॉकीबद्दल फारसं माहीत नव्हतं. पण खेळायला सुरुवात केली आणि मला माझं ध्येय सापडलं.”
आता २१ वर्षांची मुमताज़ भारतीय कनिष्ठ महिला हॉकी संघात फॉरवर्ड खेळते. सध्या ती दक्षिण आफ्रिकेतील पॉटचेफस्ट्रूम येथे कनिष्ठ विश्वचषकात भारताचं प्रतिनिधित्व करते. मुमताज़ भावुक स्वरात म्हणते, “वडिलांचं स्वप्न होतं मला भारतासाठी खेळताना पाहायचं. या स्पर्धेत मी माझं सर्वस्व देईन."
मुमताज़ ही लखनऊ हॉकी हॉस्टेलमध्ये सराव करते. तिची मेहनत आणि शिस्तीमुळे तीने यशाचे शिखर गाठले आहे. तिच्या यशाची यादी लांबलचक आहे. २०१६ च्या अंडर-१८ आशिया कपमध्ये कांस्यपदक, २०१८ च्या सिक्स-नेशन आमंत्रण स्पर्धेत रौप्य, कँटर फिटझेराल्ड अंडर-२१ आंतरराष्ट्रीय चार-राष्ट्र स्पर्धेत सुवर्ण आणि २०२२ मध्ये हॉकी इंडियाचा असुंता लकडा पुरस्कार तिला मिळाला.
मुमताज़च्या या यशामागे तिचं कुटुंब खंबीरपणे उभं आहे. तिची मोठी बहीण फराह सांगते की, “आम्ही आयुष्यभर संघर्ष केला. पण मुमताज़ला भारतीय जर्सी घातलेलं पाहून सगळं सार्थक वाटतं."
मुमताज़ची दुसरी बहीण रोही म्हणते, “लहानपणी तिची आवड दिसायची. पण तिला परदेशात भारतासाठी खेळताना पाहणं स्वप्नवत आहे.” आई कैसर जहाँ भाजीपाला दुकान सांभाळतात. त्या अभिमानाने सांगतात, “हा विचारही केला नव्हता. आम्ही फक्त मेहनत केली आणि मुलांना साथ दिली.”
आज मुमताज़ फक्त तिच्या कुटुंबाचीच नव्हे, तर बदलत्या भारताचे प्रतीक आहे. साध्या पार्श्वभूमीतून आलेली मुमताज़ आज जागतिक व्यासपीठावर चमकत आहे. कनिष्ठ विश्वचषकावर तिचं लक्ष आहे. मुमताज़ म्हणते, “वरिष्ठ स्तरावर भारतासाठी पदक जिंकायचं माझं स्वप्न आहे. ते माझ्या आई-वडिलांसाठी आणि मला पाठिंबा देणाऱ्यांसाठी माझी खरं बक्षीस ठरेल.”
पॉटचेफस्ट्रूमवर भारतीय तिरंगा फडकतो तेव्हा मुमताज़चा लखनऊच्या अरुंद गल्ल्यांपासून आंतरराष्ट्रीय मैदानापर्यंतचा प्रवास प्रेरणा देतो. स्वप्नांना मर्यादा नसतात, फक्त उत्कटता, शिस्त आणि योग्य पाठबळ हवं.
- विदूषी गौड़
.webp "मुमताज़ खान")
.jpg "शेख मोहम्मद सबा अहमद")
.jpg "प्रातिनिधिक फोटो")
.jpg "भारताचे राजनैतिक अधिकारी आनंद प्रकाश आणि अफगाणिस्तानचे परराष्ट्र मंत्री अमीर खान मुत्ताकी.")
.jpg "RCB च्या IPL 2025 विजय उत्सवादरम्यान झालेल्या चेंगराचेंगरीत ११ जण ठार झाले.")
.jpg "झहीर फारुकी")
.jpg "खुशबू मिर्जा")