पवित्र आषाढ पौर्णिमा आणि धम्मचक्र प्रवर्तन दिन बुधवारी (१० जुलै २०२५ रोजी) सारनाथ येथील मुलागंध कुटी विहार येथे मोठ्या भक्तीभावाने साजरा करण्यात आला. भगवान बुद्धांनी आपला पहिला उपदेश याच ठिकाणी दिला होता, त्यामुळे या दिवसाला बौद्ध धर्मात विशेष महत्त्व आहे. 'आंतरराष्ट्रीय बौद्ध महासंघ'ने (International Buddhist Confederation - IBC) आयोजित केलेल्या या कार्यक्रमात जगभरातील बौद्ध अनुयायांनी मोठ्या संख्येने सहभाग घेतला.
आषाढ पौर्णिमेचे महत्त्व
आषाढ पौर्णिमा हा बौद्ध धर्मातील एक महत्त्वाचा दिवस मानला जातो. याच दिवशी भगवान बुद्धांनी ज्ञानाची प्राप्ती झाल्यानंतर सारनाथ येथील मृगदाव (Deer Park) येथे आपल्या पहिल्या पाच शिष्यांना 'धम्मचक्र प्रवर्तन' (धर्माचे चक्र फिरवणे) म्हणजे पहिला उपदेश दिला होता. या उपदेशात त्यांनी 'चार आर्य सत्ये' आणि 'अष्टांगिक मार्ग' शिकवले, जे बौद्ध धर्माचे मूळ सिद्धांत आहेत. हा दिवस बौद्ध धम्माचा पाया रचला गेला, असे मानले जाते.
जागतिक सहभाग आणि एकतेचा संदेश
या पवित्र दिनानिमित्त आयोजित केलेल्या कार्यक्रमांमध्ये अनेक बौद्ध भिक्खू, अभ्यासक आणि अनुयायी उपस्थित होते. त्यांनी बुद्धांच्या शिकवणींचे स्मरण केले आणि शांतता, करुणा व सहअस्तित्वाचा संदेश दिला. या जागतिक सहभागातून बौद्ध धर्माची वैश्विकता आणि विविध देशांमधील बौद्ध समुदायांची एकता दिसून आली.
गुरु पौर्णिमेचा उल्लेख
याच दिवशी अनेक ठिकाणी 'गुरु पौर्णिमा' देखील साजरी केली जाते. बौद्ध परंपरेनुसार, भगवान बुद्ध हे पहिले गुरु मानले जातात, ज्यांनी जगाला ज्ञानाचा मार्ग दाखवला. त्यामुळे, या दिवशी गुरुंचे स्मरण करून त्यांच्याप्रती आदर व्यक्त केला जातो.
या कार्यक्रमामुळे बुद्धांच्या कालातीत शिकवणींची आठवण झाली. या शिकवणी जगाला शहाणपण, करुणा आणि शांततेने एकत्र राहण्याचा मार्ग दाखवतात. सारनाथमधील हा उत्सव भारताच्या समृद्ध ज्ञान परंपरांचे जतन आणि जपणूक करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरला.
भविष्यातही अशा कार्यक्रमांमधून भारताची आध्यात्मिक आणि सांस्कृतिक ओळख आणखी मजबूत होईल, अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे. 'आंतरराष्ट्रीय बौद्ध महासंघ'ने (IBC) या कार्यक्रमाचे यशस्वी आयोजन करून, बुद्धांच्या संदेशाचा प्रसार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.
