नवी दिल्लीत भारताचे सरन्यायाधीश बी. आर. गवई यांनी संविधानाला “शाईने शांतपणे घडवलेली शांत क्रांती” असे संबोधले. मंगळवारी ऑक्सफर्ड युनियनमध्ये ‘प्रतिनिधित्वापासून प्रत्यक्षीकरणापर्यंत: संविधानाच्या वचनांचा अंगीकार’ या विषयावर बोलताना त्यांनी संविधानाने उपेक्षित समुदायांना सक्षम केल्याचे सांगितले. दलित आणि पहिले बौद्ध सरन्यायाधीश असलेल्या गवई यांनी स्वतःच्या उदाहरणातून हा मुद्दा स्पष्ट केला.
काही दशकांपूर्वी लाखो भारतीयांना अस्पृश्य मानले जायचे. त्यांना अपवित्र ठरवले जायचे. त्यांना समाजात स्थान नाही, असे सांगितले जायचे. आज त्याच समुदायातील एक व्यक्ती देशाच्या सर्वोच्च न्यायालयीन पदावर बोलत आहे.संविधानाने प्रत्येक नागरिकाला समान स्थान आणि स्वातंत्र्य दिले आहे, , असे गवई म्हणाले.
ऑक्सफर्ड युनियनमध्ये गवई यांनी सांगितले की, भारतातील सर्वात कमकुवत नागरिकांसाठी संविधान केवळ कायदेशीर दस्तऐवज नाही, तर ते एक भावना आणि जीवनरेखा आहे. माझ्या प्रवासात, नगरपालिकेच्या शाळेपासून सरन्यायाधीश पदापर्यंत, संविधान माझे मार्गदर्शक राहिले आहे. संविधान हे सामाजिक आणि नैतिक दस्तऐवज आहे, ज्यामध्ये दलित, आदिवासी, महिला, धार्मिक अल्पसंख्याक आणि अपंग यांच्यासह उपेक्षित समुदायांचा समावेश आहे.
संविधानाने जाती, दारिद्र्य आणि अन्यायाच्या वास्तवाकडे पाठ फिरवली नाही. त्याने समता आणि सन्मान पुनर्स्थापित करण्यासाठी हस्तक्षेप केला, असे गवई म्हणाले. डॉ. बी. आर. आंबेडकर यांच्या वारशाचा उल्लेख करताना त्यांनी सांगितले की, सामाजिक लोकशाहीशिवाय राजकीय लोकशाही टिकू शकत नाही. आंबेडकर यांनी प्रतिनिधित्वाला सामाजिक सन्मानाचे साधन मानले.
गवई यांनी सकारात्मक कृतीच्या उत्क्रांतीचा उल्लेख केला. मंडल आरक्षण निकालासारख्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयांनी समतेच्या भावनेची पूर्तता केली. २०१४ च्या नाल्सा निकालाने ट्रान्सजेंडर हक्कांना मान्यता दिली, तर २०२० मध्ये महिलांना सैन्यात कायमस्वरूपी कमिशन मिळाले. २०२३ च्या घटनादुरुस्तीने संसद आणि राज्य विधानसभांमध्ये महिलांसाठी राजकीय आरक्षण सुनिश्चित केले. संविधानाच्या ७५ वर्षांनंतरही भारत समतेचा अर्थ विस्तारित करत आहे, असे गवई म्हणाले.
'आवाज मराठी'वर प्रसिद्ध होणारे लेखन, व्हिडिओज आणि उपक्रम यांविषयीचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी या लिंक्सवर क्लिक करा -
Awaz Marathi WhatsApp Group
Awaz Marathi Facebook Page
Awaz Marathi Twitter
.jpg "CJI गवई")
.jpg "मोहम्मद हफीझ फुरकानाबादी")
