भारताची आर्थिक प्रगती, तंत्रज्ञानातील भरारी आणि तत्त्वांवर आधारित परराष्ट्र धोरण यामुळे आजच्या बदलत्या जगात भारत एक जबाबदार देश म्हणून पुढे आला आहे. "जागतिक अस्थिरतेच्या काळात भारत हा समतोल आणि जबाबदारीचा आवाज बनला आहे," असे प्रतिपादन संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी शुक्रवारी (२८ नोव्हेंबर २०२५) नवी दिल्लीत केले.

ते 'चाणक्य डिफेन्स डायलॉग २०२५' मध्ये बोलत होते. या कार्यक्रमाची थीम 'रिफॉर्म टू ट्रान्सफॉर्म – सशक्त, सुरक्षित आणि विकसित भारत' अशी होती.

राजनाथ सिंह म्हणाले, "आज इंडो-पॅसिफिक आणि 'ग्लोबल साऊथ'मधील देश भारताकडे एक भरवशाचा आणि विश्वासार्ह भागीदार म्हणून पाहत आहेत. भारत जबाबदारीने, धोरणात्मक स्वायत्ततेने आणि आत्मविश्वासाने जागतिक संवादाला आकार देत आहे. आमचा हा आत्मविश्वास आमच्या संस्कृतीत आणि मूल्यांमध्ये रुजलेला आहे."

जागतिक स्तरावर भारताने कमावलेला हा विश्वास धाडसी सुधारणा आणि सार्वभौमत्वासाठी घेतलेल्या ठाम भूमिकेतून आला आहे, असे त्यांनी स्पष्ट केले.

दहशतवादाला इशारा

सध्याचा काळ दहशतवाद, सीमेपलीकडील अतिरेकी कारवाया आणि परिस्थिती बदलण्याचे प्रयत्न यांनी गाजलेला आहे. सागरी क्षेत्रावरील दबाव आणि माहिती युद्ध यामुळे सतत सतर्क राहण्याची गरज आहे, असा इशारा त्यांनी दिला.

"अशा वातावरणात सुधारणा करणे हा आता पर्याय राहिलेला नाही, तर ती एक रणनीतीची गरज बनली आहे. यामुळे आपल्या संस्था बळकट होतील, सैन्याची चपळता वाढेल आणि भारताला स्वतःचे नशीब घडवता येईल," असे सिंह यांनी सांगितले.

लष्कराचे आधुनिकीकरण

सरकारच्या प्रमुख उपक्रमांची माहिती देताना ते म्हणाले की, भारत आपल्या सशस्त्र दलांचे आधुनिकीकरण करत आहे. खरेदी प्रक्रियेत वेग, पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व आणण्यासाठी सुधारणा केल्या जात आहेत. 'आत्मनिर्भर भारत' अंतर्गत एक मजबूत संरक्षण औद्योगिक परिसंस्था उभारली जात आहे.

भविष्यातील युद्धभूमीसाठी तयार राहण्यासाठी स्टार्ट-अप्स, डीप-टेक आणि संशोधन व विकास (R&D) क्षेत्रात मोठी गुंतवणूक केली जात आहे. यासोबतच सीमा आणि सागरी पायाभूत सुविधांचा विस्तार आणि सैनिक व त्यांच्या कुटुंबियांच्या कल्याणावरही सरकारचा भर आहे.

शांतता आणि तडजोड

लवचिकता हीच राष्ट्राची दीर्घकालीन ताकद असते, असे संरक्षण मंत्र्यांनी अधोरेखित केले. सशस्त्र दलांना भारताच्या लवचिकतेचा सर्वात मजबूत आधारस्तंभ म्हणत ते म्हणाले, "त्यांची क्षमता, तयारी आणि संयम यामुळे देशाला प्रादेशिक आव्हानांचा सामना करण्याचा आत्मविश्वास मिळतो. भारताचा शांतता आणि संवादावर विश्वास आहे, पण जेव्हा सार्वभौमत्व आणि सुरक्षेचा प्रश्न येतो, तेव्हा आम्ही कोणतीही तडजोड करत नाही."

सशस्त्र दलांची भूमिका केवळ सीमा रक्षणापुरती मर्यादित नाही. ते प्रदेशात स्थिरता आणतात, नागरी मदतकार्यात हातभार लावतात, सागरी हितसंबंध सुरक्षित ठेवतात आणि जागतिक भागीदारी मजबूत करतात. त्यांची व्यावसायिकता केवळ भारतातच नाही तर मित्रराष्ट्रांमध्येही विश्वास निर्माण करते, असे गौरवोद्गार त्यांनी काढले.