'मी खामेनींना भयंकर मृत्यूपासून वाचवले'

Story by आवाज़ मराठी | Published by Bhakti Chalak • 6 h ago

प्रातिनिधिक फोटो

शुक्रवारी (२७ जून) अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी इराणचे सर्वोच्च नेते आयातोल्ला अली खामेनी यांच्या तीव्र इशाऱ्याची खिल्ली उडवली. खामेनी यांनी अमेरिकेने भविष्यात इराणवर हल्ले करू नयेत, असा इशारा दिला होता. तसंच इराणने इस्रायलसोबतचे युद्ध जिंकले, असा दावा केला होता.

ट्रम्प यांनी पत्रकारांशी बोलताना आणि नंतर सोशल मीडियावर विस्तृत निवेदनात खामेनी यांच्या वक्तव्यांना अवास्तविक ठरवले. इस्रायलच्या १२ दिवसांच्या हल्ल्यांनंतर आणि अमेरिकेने इराणच्या तीन महत्त्वाच्या अणुसंस्थांवर केलेल्या बॉम्बहल्ल्यांनी इराणच्या अणुकार्यक्रमाचे मोठे नुकसान झाले, असे ट्रम्प म्हणाले. खामेनी यांचे वक्तव्य इराणच्या सर्वात शक्तिशाली राजकीय आणि धार्मिक नेत्याला शोभत नाही, असंही ट्रम्प यांनी सुचवले.

ट्रम्प म्हणाले, “तुम्ही धार्मिक व्यक्ती आहात. तुमच्या देशात तुमचा खूप सन्मान आहे. तुम्हाला खरं बोलावं लागेल. तुमचं देश उद्ध्वस्त झाला आहे.”

खामेनी यांनी गुरुवारी आपल्या व्हिडीओ निवेदनात दावा केला की, इराणने कतारमधील अमेरिकेच्या हवाई तळावर हल्ला करून अमेरिकेला चपराक लगावली. तसेच अमेरिका किंवा इस्रायलने पुन्हा हल्ले केल्यास परिणाम भोगावे लागतील, असा इशारा दिला. इराणी सरकारी दूरचित्रवाणीवर प्रसारित झालेले हे निवेदन गेल्या काही दिवसांत खामेनी यांचे पहिले सार्वजनिक वक्तव्य होते.

ट्रम्प आणि खामेनी यांच्यातील तीव्र शाब्दिक चकमक सुरू आहे. दोन्ही नेत्यांना हल्ल्यांच्या परिणामांबाबत कठीण प्रश्नांचा सामना करावा लागत आहे. ट्रम्प आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी संरक्षण गुप्तचर संस्थेच्या प्रारंभिक नुकसान अहवालाला जोरदार प्रत्युत्तर दिले. हा अहवाल सार्वजनिक झाला आणि त्यात असे सुचवले की, अमेरिकेच्या हल्ल्यांमुळे इराणचा अणुकार्यक्रम फक्त काही महिन्यांसाठी मागे पडला.

८६ वर्षीय खामेनी हे इराणच्या धर्मशासित व्यवस्थेतील सर्वात शक्तिशाली व्यक्ती आहेत. १२ दिवसांच्या युद्धादरम्यान त्यांच्या आरोग्याबाबत आणि युद्धकालीन निर्णयांमधील सहभागाबाबत अटकळी सुरू होत्या. या पार्श्वभूमीवर खामेनी आपले प्रभावशाली नेतृत्व दाखवण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

शुक्रवारी ट्रम्प यांनी सोशल मीडियावर एका योजनेचा उल्लेख केला. इस्रायल-इराण युद्धाच्या सुरुवातीच्या दिवसांत इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांच्या सरकारने खामेनी यांना ठार मारण्याची योजना सादर केली होती. एका अमेरिकी अधिकाऱ्याने नाव न सांगण्याच्या अटीवर सांगितलं की, ट्रम्प यांनी ती योजना नाकारली.

ट्रम्प यांनी ट्रुथ सोशलवर लिहिले, “इराण उद्ध्वस्त झाला. त्यांच्या तीन दुष्ट अणुसंस्थांचा नाश झाला. मला माहीत होतं की खामेनी कुठे लपले होते. पण मी इस्रायल किंवा जगातील सर्वात शक्तिशाली अमेरिकी सैन्याला त्यांचा जीव घेण्याची परवानगी दिली नाही.”

ट्रम्प पुढे म्हणाले, “मी त्यांना अतिशय भयंकर मृत्यूपासून वाचवले. त्यांना ‘धन्यवाद, राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प’ म्हणण्याची गरज नाही.” अमेरिकेच्या हवाई हल्ल्यांनंतर ट्रम्प यांनी खामेनी यांना सोशल मीडियावर इशारा दिला की, अमेरिकेला त्यांचं ठिकाण माहीत आहे, पण सध्या त्यांना ठार मारण्याचा कोणताही प्लॅन नाही.

अमेरिकेने बंकर-बस्टर बॉम्बसह हल्ले केल्यानंतर ट्रम्प यांनी इराणच्या अणुसंस्थांचा पूर्ण नाश झाल्याचा दावा केला. प्रशासकीय अधिकाऱ्यांनी संरक्षण गुप्तचर संस्थेच्या अहवालाचा विरोध केला नाही, पण सीआयएच्या निवेदनावर आणि इराण व इस्रायलच्या गुप्तचर अहवालांवर लक्ष केंद्रित केले. या अहवालांनुसार हल्ल्यांनी अणुसंस्थांचं मोठं नुकसान केलं आणि एक युरेनियम समृद्धीकरण केंद्र पूर्णपणे निष्क्रिय झालं.

ट्रम्प यांनी असंही सांगितलं की, इराणने आपला अणुकार्यक्रम पुन्हा सुरू न करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय तपासणीला परवानगी द्यावी.

पत्रकारांनी ट्रम्प यांना विचारले की, इराणसोबतच्या अपेक्षित चर्चेत आंतरराष्ट्रीय अणुऊर्जा संस्था (आयएईए) किंवा अन्य संस्थेला तपासणीची परवानगी देण्याची मागणी करणार का, तेव्हा ट्रम्प म्हणाले, इस्लामिक रिपब्लिकने आयएईए किंवा आम्ही सन्मान करतो अशा कोणत्यातरी संस्थेशी सहकार्य करावं लागेल, यात आमचा स्वतःचाही समावेश आहे.

व्हाईट हाऊसच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितलं की, इराणसोबत लवकरच चर्चा पुन्हा सुरू होण्याची अपेक्षा आहे, पण अद्याप काहीही निश्चित झालेलं नाही. अमेरिकेचे मध्यपूर्व दूत स्टीव्ह विटकॉफ यांनी या आठवड्याच्या सुरुवातीला सांगितलं की, दोन्ही देशांमध्ये थेट आणि अप्रत्यक्ष संवाद झाला आहे. या महिन्याच्या सुरुवातीला ओमानमध्ये अमेरिका-इराण चर्चेची सहावी फेरी होणार होती, पण इस्रायलच्या हल्ल्यानंतर ती रद्द झाली.