राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार अजित डोवाल यांच्यासमवेत चीनचे परराष्ट्र मंत्री वांग यी
भारताचे राष्ट्रीय सुरक्षा सल्लागार (NSA) अजित डोवाल यांनी मंगळवारी बीजिंगमध्ये चीनचे परराष्ट्र मंत्री वांग यी यांची भेट घेऊन भारत-चीन संबंधांमधील अलीकडील घडामोडींचा आढावा घेतला. दोन्ही देशांमधील द्विपक्षीय संबंधांचा सर्वांगीण विकास साधण्याची गरज त्यांनी अधोरेखित केली, ज्यात लोकांमध्ये अधिक जिव्हाळ्याचे संबंध वाढवण्यावरही भर देण्यात आला. डोवाल शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशन (SCO) सुरक्षा परिषद सचिवांच्या २० व्या बैठकीत सहभागी होण्यासाठी चीन दौऱ्यावर आहेत.
दहशतवादविरोधी भूमिकेवर भर
या बैठकीत NSA डोवाल यांनी प्रदेशात शांतता आणि स्थिरता राखण्यासाठी दहशतवादाच्या सर्व प्रकारांचा आणि त्यांच्या अभिव्यक्तींचा मुकाबला करण्याच्या गरजेवर भर दिला. पाकिस्तानच्या सीमापार दहशतवादी कारवायांना अप्रत्यक्षपणे सूचित करत डोवाल यांचे हे विधान महत्त्वाचे मानले जात आहे. विशेषतः, ७ मे रोजी पहलगाम दहशतवादी हल्ल्याला प्रत्युत्तर म्हणून भारताने पाकिस्तानी भूभागातील नऊ दहशतवादी पायाभूत सुविधांवर अचूक हल्ले केल्यानंतर दीड महिन्याने हे विधान आले आहे.
या टिप्पण्या चीनवर दबाव आणण्याचा एक अप्रत्यक्ष संदेश म्हणूनही पाहिल्या जात आहेत, जेणेकरून चीन आपल्या 'ऑल-वेदर मित्र' पाकिस्तानला आपल्या भूमीतून कार्यरत असलेल्या दहशतवादी संघटनांवर कारवाई करण्यास भाग पाडू शकेल.
द्विपक्षीय संबंध सुधारण्याचे प्रयत्न
डोवाल आणि वांग यांनी भारत-चीन संबंधांच्या विविध पैलूंवरही विचारमंथन केले. पूर्व लडाखमधील सीमावादानंतर ताणले गेलेले संबंध पुन्हा पूर्वपदावर आणण्याचे दोन्ही बाजूंनी प्रयत्न सुरू आहेत. परराष्ट्र मंत्रालयाने (MEA) सांगितले की, दोन्ही बाजूंनी भारत-चीन संबंधांमधील अलीकडील घडामोडींचा आढावा घेतला आणि लोकांमध्ये अधिक जिव्हाळ्याचे संबंध वाढवून द्विपक्षीय संबंधांचा सर्वांगीण विकास साधण्याची गरज अधोरेखित केली.
वांग यी यांनी म्हटले की, चीन-भारत संबंधांमध्ये काही सकारात्मक प्रगती झाली आहे आणि दोन्ही बाजूंनी संवाद वाढवणे, परस्पर विश्वास निर्माण करणे आणि व्यावहारिक प्रश्न सोडवण्यासाठी काम करणे आवश्यक आहे, असे भारतातील चिनी राजदूत झू फेईहाँग यांनी सांगितले. झू यांनी आपल्या सोशल मीडिया पोस्टमध्ये म्हटले, "ड्रॅगन आणि हत्ती एकत्र नाचले तरच उभयपक्षी फायदा होऊ शकतो. चीन आणि भारताने संवेदनशील मुद्दे योग्य प्रकारे हाताळले पाहिजेत आणि सीमावर्ती भागांमध्ये शांतता व सलोखा राखला पाहिजे."
आंतरराष्ट्रीय सहकार्यावर भर
डोवाल यांनी सांगितले की, भारत बहुपक्षीय क्षेत्रांमध्ये चीनसोबत सहकार्य मजबूत करण्यास इच्छुक आहे आणि शांघाय कोऑपरेशन ऑर्गनायझेशनचे सध्याचे अध्यक्ष म्हणून यशस्वी शिखर परिषद आयोजित करण्यासाठी चीनच्या भूमिकेला पूर्ण पाठिंबा देतो, असेही झू यांनी नमूद केले. "आशियातील दोन प्रमुख राष्ट्रे म्हणून, भारत आणि चीन आंतरराष्ट्रीय समुदायासाठी आणखी मोठे योगदान देऊ शकतात," असेही त्यांनी जोडले.
परराष्ट्र मंत्रालयाने सांगितले की, डोवाल आणि वांग यांनी परस्पर हिताच्या इतर द्विपक्षीय, प्रादेशिक आणि जागतिक मुद्द्यांवरही चर्चा केली. डोवाल यांनी सांगितले की, २४ व्या विशेष प्रतिनिधी (SR) चर्चेच्या फेरीसाठी योग्य तारखेला वांग यी यांना भारतात भेटण्याची ते वाट पाहत आहेत.
सीमावादावर चर्चा आणि पुढील वाटचाल
मे २०२० मध्ये पूर्व लडाखमध्ये लष्करी कोंडी सुरू झाली होती आणि त्याच वर्षी जूनमध्ये गलवान खोऱ्यात झालेल्या भीषण संघर्षामुळे दोन्ही शेजारी राष्ट्रांमधील संबंधात मोठा तणाव निर्माण झाला होता. २१ ऑक्टोबर रोजी झालेल्या करारानुसार देपसांग आणि देमचोक या शेवटच्या दोन संघर्ष बिंदूंमधून सैन्याच्या माघारीची प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर ही कोंडी प्रभावीपणे संपली.
डिसेंबरमध्ये NSA डोवाल यांनी बीजिंगला भेट दिली होती आणि सीमावादावर विशेष प्रतिनिधी (SR) संवादाच्या चौकटीत वांग यांच्यासोबत चर्चा केली होती. २३ ऑक्टोबर रोजी कझान येथे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी आणि चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांच्या भेटीत SR यंत्रणा आणि इतर संवाद स्वरूप पुन्हा सुरू करण्याचा निर्णय घेण्यात आला होता. मोदी-शी भेट भारत आणि चीनने देपसांग आणि देमचोक येथून सैन्य माघारीचा करार निश्चित केल्यानंतर दोन दिवसांनी झाली होती.
याच भेटीचा एक भाग म्हणून, १२-१३ जून २०२५ या काळात चीनचे उप-परराष्ट्र मंत्री सन वेईडोंग यांच्या भारतभेटीदरम्यान परराष्ट्र सचिव विक्रम मिस्री यांनी दिल्लीत त्यांची भेट घेतली होती. परराष्ट्र मंत्रालयाच्या म्हणण्यानुसार, दोन्ही बाजूंनी २७ जानेवारी २०२५ रोजी बीजिंगमध्ये झालेल्या त्यांच्या मागील भेटीनंतर भारत-चीन द्विपक्षीय संबंधांमधील घडामोडींचा आढावा घेतला आणि लोक-केंद्रित प्रतिबद्धतेवर लक्ष केंद्रित करून संबंध स्थिर आणि पुनर्बांधणीचे प्रयत्न सुरू ठेवण्यास सहमती दर्शवली.
परराष्ट्र सचिव मिस्री यांनी यावर्षी कैलास मानसरोवर यात्रेची पुन्हा सुरुवात सुलभ करण्यात चीनच्या बाजूने केलेल्या सहकार्याची प्रशंसा केली. त्यांनी एप्रिल २०२५ मध्ये सीमापार नद्यांवरील तज्ञ स्तर यंत्रणेच्या बैठकीतील चर्चांचाही उल्लेख केला आणि जल-माहितीची देवाणघेवाण पुन्हा सुरू करणे आणि सहकार्याच्या इतर क्षेत्रांमध्ये प्रगतीची आशा व्यक्त केली.
दोन्ही बाजूंनी दोन्ही देशांदरम्यान थेट हवाई सेवा पुन्हा सुरू करण्यासाठी आवश्यक पाऊले उचलण्यास सहमती दर्शवली. परराष्ट्र सचिवांनी अद्ययावित हवाई सेवा कराराच्या लवकर निष्कर्षाचीही आशा व्यक्त केली. परराष्ट्र मंत्रालयाने पुढे नमूद केले की, दोन्ही बाजूंनी व्हिसा सुलभ करण्यासाठी व्यावहारिक पाऊले उचलण्यास आणि प्रसारमाध्यमे व थिंक टँक्स यांच्यातील देवाणघेवाण वाढवण्यास सहमती दर्शवली.
.jpg "मोहम्मद हफीझ फुरकानाबादी")
