अमेरिका आणि भारत यांच्यात लवकरच एक मोठा व्यापार करार होण्याची शक्यता आहे. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी हा करार 'खूप जवळ' असल्याचे म्हटले आहे. २८ जुलै रोजी भारतीय वस्तूंवर नवीन जकात शुल्क (tariffs) लागू करण्याच्या अमेरिकेच्या मुदतीपूर्वी हे विधान आले आहे.

मोठ्या कराराची घोषणा अपेक्षित

राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांनी पुढील काही आठवड्यांत "खूप मोठ्या व्यापार कराराची" घोषणा केली जाऊ शकते, असे संकेत दिले. अमेरिका भारताच्या पोल्ट्री (poultry), दुग्धव्यवसाय (dairy) आणि कृषी बाजारपेठांमध्ये (agricultural markets) अधिक प्रवेशाची मागणी करत आहे. दुसरीकडे, भारताची मागणी आहे की, अमेरिकेने त्याचा 'जनरलाईज्ड सिस्टिम ऑफ प्रेफरन्स' (GSP) कार्यक्रम पुन्हा सुरू करावा, जो ट्रम्प यांनी २०१९ मध्ये रद्द केला होता. तसेच, भारताला स्टील आणि ॲल्युमिनियमच्या जकात शुल्कातून सूट हवी आहे. वाहन सुटे भाग (auto parts), औषधे (pharmaceuticals) आणि कृषी उत्पादनांसह विविध उत्पादनांवरील जकात शुल्कावरून हा वाद सुरू आहे.

सध्याच्या व्यापार युद्धाचे आव्हान

ट्रम्प प्रशासन व्यापार तणाव वाढू नये यासाठी त्वरित करारांवर जोर देत आहे. भारतासाठी हे आव्हान आहे, कारण सध्याच्या परिस्थितीत अमेरिकेसोबत व्यापार कराराची वाटाघाट करणारे मोजकेच देश आहेत, तर ट्रम्प व्यापार युद्ध वाढवत आहेत. भारताला आपल्या देशांतर्गत उद्योगांबद्दल (domestic industries) चिंता असल्याने सर्वसमावेशक मुक्त व्यापार करारासाठी वचनबद्धता दाखवण्यास संकोच वाटत आहे. २०२३ मध्ये वस्तू आणि सेवांमधील एकूण व्यापार तूट (trade deficit) ३५.६ अब्ज डॉलर होती.

अलिकडील भेटी आणि आशावाद

अलीकडेच अमेरिकेच्या व्यापार प्रतिनिधी कॅथरीन ताई यांनी चर्चा करण्यासाठी भारताला भेट दिली होती. भारताचे वाणिज्य सचिव सुनील बर्थवाल यांनी कराराला "तांत्रिक अडचणीं"मुळे विलंब झाल्याचे नमूद केले, परंतु ते आशावादी होते. मागील अडचणी असूनही दोन्ही बाजू आशावादी आहेत.

या कराराचा पहिला टप्पा लवकरच पूर्ण होण्याची शक्यता आहे, त्यानंतर एक मोठा करार होईल. दोन्ही देशांमधील संबंधांसाठी हा करार महत्त्वाचा ठरू शकतो.