डॉ. फिरदौस खान

समाजात काही माणसे अशी असतात ज्यांच्या कर्तृत्वाचा अभिमान केवळ त्यांच्या कुटुंबालाच नाही तर संपूर्ण शहराला आणि राज्याला वाटतो. हरियाणातील कर्नालचे ज्येष्ठ वकील आणि समाजसेवक मोहम्मद रफिक चौहान हे अशाच अष्टपैलू व्यक्तिमत्वाचे धनी आहेत. ते केवळ एक अनुभवी वकील नाहीत तर एक समर्पित शिक्षक आणि व्यासंगी लेखकही आहेत ज्यांनी आपले संपूर्ण आयुष्य जनसेवा आणि न्यायासाठी वाहिले आहे.

नशीब आणि कष्टाची सांगड

मोहम्मद रफिक चौहान म्हणतात की आयुष्य सुंदर करण्यासाठी फक्त नशीब असून चालत नाही तर माणसाला स्वतः कष्ट करावे लागतात. नशीब आणि प्रयत्न एकत्र येतात तेव्हाच यश मिळते आणि जो फक्त नशिबावर अवलंबून राहतो त्याला कधीच खरे यश मिळत नाही हे माझे आयुष्य सिद्ध करते.

त्यांचा जन्म २२ एप्रिल १९५४ रोजी हरियाणाच्या कर्नाल जिल्ह्यातील 'उचाना' या गावी एका मध्यमवर्गीय कुटुंबात झाला. वडील नवाब हे शेती करायचे तर आई मकसूदी गृहिणी होत्या. आई-वडील निरक्षर असूनही रफिक यांना शिक्षणाची मनापासून आवड होती आणि याच आवडीने त्यांना उच्च शिक्षणाकडे नेले.

संघर्षातून शिक्षण

त्यांचा शिक्षणाचा प्रवास सोपा नव्हता कारण आठवी झाल्यानंतर आईला वाटत होते की त्यांनी कोणाच्या तरी घरी कामाला जावे पण ईश्वराची मर्जी वेगळी होती. त्यांनी अपार कष्ट करून दहावी पूर्ण केली आणि पुढचे शिक्षण सुरूच ठेवले.

पोटापाण्यासाठी त्यांनी सायकलवरून फेरी मारली तसेच चहाची टपरी चालवली आणि एका डॉक्टरांकडे दोन वर्षे कंपाऊंडरचे कामही केले. त्यानंतर त्यांनी रेडिओ आणि ट्रान्झिस्टर दुरुस्तीचे काम शिकून घेतले आणि १९७५ मध्ये कर्नालच्या रामनगरमध्ये स्वतःचे दुकान सुरू केले. १९९५ पर्यंत त्यांनी हे दुकान चालवले आणि या काळात ते सकाळपासून दुपारपर्यंत कॉलेजला जायचे आणि दुपारनंतर रात्रीपर्यंत दुकानात काम करायचे. याच काळात त्यांचा विवाह झाला.

शिक्षणाचे व्रत

शिक्षणाचे महत्त्व त्यांनी नेहमीच जाणले आणि कुरुक्षेत्र विद्यापीठातून हिंदी व लोकप्रशासनात एम.ए. केले. त्यानंतर १९८३ मध्ये त्यांनी कर्नालच्या तरावडी येथे 'गीता पब्लिक स्कूल' सुरू केले. सुरुवातीला याला यश मिळाले नाही पण त्यांनी हार मानली नाही. १९८४ पासून त्यांनी तरावडी आणि पखाना येथे 'सरस्वती पब्लिक स्कूल' उभारले आणि आज त्यांची दोन्ही मुले या शाळांचा कारभार सांभाळत आहेत. त्यांच्या शाळेत मुलांना फक्त पुस्तकी ज्ञान मिळत नाही तर व्यावहारिक आणि नैतिक शिक्षणावरही भर दिला जातो आणि महापुरुषांच्या जयंती व पुण्यतिथीच्या निमित्ताने मुलांना त्यांच्या विचारांची ओळख करून दिली जाते.

पालकांना सल्ला

शिक्षण म्हणजे केवळ नोकरी मिळवण्याचे साधन नाही तर ते व्यक्तिमत्व घडवण्याचे माध्यम आहे असे रफिक चौहान मानतात. ते म्हणतात की पालकांनी आपल्या मुलांना जीवनमूल्ये शिकवली पाहिजेत. आजकाल प्रेमविवाह ही एक फॅशन झाली असून तरुण मुले आई-वडिलांचा सल्ला धुडकावून घरून पळून जाऊन लग्न करतात आणि यामुळे अनेकदा त्यांचे आयुष्य अडचणीत येते. मुलांशी मैत्रीपूर्ण वागूनच त्यांना योग्य दिशा देता येते असे त्यांचे मत आहे.

गरिबांना मोफत न्याय

रफिक चौहान यांनी न्याय आणि वकिलीला आपल्या जीवनाचे ध्येय मानले आणि १९९७ पासून कर्नालमध्ये वकिलीला सुरुवात केली. पीडितांना न्याय मिळवून देण्यासाठी त्यांनी झोकून देऊन काम केले असून गरीब आणि निराधार महिलांचे खटले ते कोणतेही शुल्क न घेता लढवतात.

ते सांगतात की अनेक महिला अशा असतात ज्यांना पती किंवा सासरच्यांनी घरातून हाकलून दिलेले असते आणि त्यांच्याकडे खाण्यापिण्याचीही सोय नसते. अशा लोकांना न्याय मिळवून देणे हे ते त्यांचे कर्तव्य मानतात. आपल्या अशिलांसाठी कायदेशीर सल्ला आणि कागदपत्रांचा खर्चही ते स्वतःच्या खिशातून करतात.

ज्ञानाचा प्रसार

आपले ज्ञान इतरांना देण्यात रफिक चौहान नेहमीच पुढे असतात. त्यांनी 'कानून_संदर्भ' आणि 'कानूनी_अपडेट' असे अनेक व्हॉट्सॲप ग्रुप्स बनवले आहेत. याद्वारे ते नवीन आणि ज्येष्ठ वकिलांना मोफत कायदेशीर माहिती आणि अपडेट्स देतात. याशिवाय त्यांनी 'कुरान-ए-पाक तालीमात' नावाचा ग्रुप सुरू केला आहे ज्यातून लोकांना धर्म आणि नैतिकतेची शिकवण मिळते. माणुसकी हाच कोणत्याही धर्माचा मूळ संदेश आहे आणि कोणताही भेदभाव न करता गरजूंना मदत केली पाहिजे असे त्यांचे मत आहे.

समाजसेवा आणि लेखन

समाजकार्यातही रफिक चौहान सक्रिय आहेत आणि ते 'हरियाणा मुस्लिम खिदमत सभा' नावाची स्वयंसेवी संस्था चालवतात. ही संस्था शिक्षण आरोग्य पर्यावरण आणि महिलांच्या हक्कांबद्दल जागृती करते. त्यांनी तरावडी येथील एका जुन्या मस्जिदची दुरुस्ती करून तिथे इमामाची नेमणूक केली. तसेच पंजाबच्या संगरूर जिल्ह्यातील मजारा गावात मस्जिदचे पुनर्निर्माण करून मुस्लिम समाजाची धार्मिक गरज पूर्ण केली.

लेखनाच्या क्षेत्रातही त्यांचे योगदान राहिले आहे. १९८६ ते २००६ या काळात त्यांनी विविध वर्तमानपत्रांमध्ये लेख लिहिले आणि २०२१ मध्ये त्यांचे 'फॅमिली लॉ इन इंडिया' हे पुस्तक प्रकाशित झाले ज्याला वाचकांचा चांगला प्रतिसाद मिळाला.

तरुणांसाठी आदर्श

मोहम्मद रफिक चौहान यांचे आयुष्य तरुणांसाठी प्रेरणादायी आहे. शिक्षण आणि प्रामाणिकपणा तसेच कष्ट आणि समाजसेवेच्या बळावर माणूस केवळ स्वतःचे आयुष्यच नाही तर संपूर्ण समाजासाठी आदर्श निर्माण करू शकतो हे त्यांच्या कथेतून शिकायला मिळते. अल्लामा इकबाल यांच्या ओळी त्यांच्या आयुष्याला चपखल लागू पडतात की स्वतःला इतके उंच करा की देवाने नशिब लिहिण्याआधी तुम्हाला तुमची इच्छा विचारली पाहिजे.

इरादे पक्के असतील तर कठीण परिस्थितीतही यश आणि समाजसेवेचा मार्ग सापडतो हाच संदेश रफिक चौहान यांचे आयुष्य देते.

'आवाज मराठी'वर प्रसिद्ध होणारे लेखन, व्हिडिओज आणि उपक्रम यांविषयीचे अपडेट्स मिळवण्यासाठी या लिंक्सवर क्लिक करा  -

Awaz Marathi WhatsApp Group 
Awaz Marathi Facebook Page

Awaz Marathi Twitter Account

Awaz Marathi YouTube Channel
Awaz Marathi Instagram Account