“आम्ही आधी भारतीय, मग मुस्लिम. फक्त देशाची चिंता आहे,” असे गुजरातच्या वडोदरात कर्नल सोफिया कुरैशी यांचे वडील ताज मोहम्मद कुरैशी यांनी पत्रकारांना सांगितले. त्यांच्या कुटुंबाला फक्त देशाचा गर्व आहे. “माझ्या मुलीवर मला अभिमान आहे. आमचे कुटुंब नेहमी ‘वयं राष्ट्रे जागृयाम’ म्हणजे राष्ट्राला जागृत ठेवण्याच्या तत्त्वावर चालते,” असे ताज मोहम्मद म्हणाले.
भारतीय सैन्यातील अधिकारी कर्नल सोफिया कुरैशी यांनी ऑपरेशन सिंदूरबाबत माहिती देताना सर्वांचे लक्ष वेधले. बुधवारी त्यांनी परराष्ट्र सचिव विक्रम मिस्री आणि विंग कमांडर व्योमिका सिंग यांच्यासोबत पत्रकार परिषद घेतली. सध्या सोफिया यांचे नाव देशभर गाजत आहे. सोशल मीडियावर त्या चर्चेत आहेत. वडोदरात त्यांच्या कुटुंबाचा आनंद गगनात मावेनासा झाला. त्यांचे आई-वडील आणि भाऊ मोहम्मद संजय कुरैशी तंदलजा परिसरात राहतात. त्यांच्या कुटुंबाने सांगितले, वडोदराच्या सोफियाने सैन्यात अधिकारी होण्यासाठी पीएचडी आणि प्राध्यापकाची नोकरी सोडली.
‘वयं राष्ट्रे जागृयाम’ आमचे तत्त्व
ताज मोहम्मद म्हणाले, “पाकिस्तान हा घाणेरडा देश आहे. त्याबद्दल बोलायलाही मला आवडत नाही. भारताने आधीच कारवाई करायला हवी होती.”
ते पुढे म्हणाले, “ मुलीला टीव्हीवर पाहून मी भावूक झालो. आमच्या मुलीने देशासाठी मोठे काम केले, याचा अभिमान आहे. आमचे तत्त्व आहे की राष्ट्रासाठी सर्वस्व अर्पण करायचे. आम्ही आधी भारतीय आहोत, मग हिंदू किंवा मुस्लिम. माझे आजोबा, वडील आणि मी सैन्यात होतो. आता तीही सैन्यात आहे.”
सोफिया यांच्या आई हलीमा कुरैशी म्हणाल्या, “आम्ही आपल्या बहिणी आणि मातांच्या सिंदूराचा बदला घेतला. सोफिया आपले वडील आणि आजोबा यांच्या पावलावर पाऊल ठेवून सैन्यात गेली. लहानपणी ती म्हणायची, मोठी होऊन सैन्यात जाईन.”
सोफिया यांचा भाऊ संजय म्हणाला, “माझी बहीण माझी आदर्श आहे. आजोबा आणि वडील सैन्यात होते, त्यांच्याकडून तिला प्रेरणा मिळाली. देशभक्ती आमच्या रक्तात आहे. शाळेनंतर सोफियाने वडोदराच्या एमएस विद्यापीठातून बायोकेमिस्ट्रीत बीएससी आणि एमएससी केले. तिला प्राध्यापक व्हायचे होते.”
देशभक्ती आमच्या रक्तात
संजय म्हणाला, “सोफिया माझी प्रेरणा आहे. आम्ही बराच काळ बदल्याची वाट पाहत होतो. पण इतका मोठा बदला आणि कुटुंबातील व्यक्तीने पत्रकार परिषद घ्यावी, ही मोठी गोष्ट आहे. आम्हाला आनंद झाला की आमच्या कुटुंबाला हा सन्मान मिळाला.”
वडील आणि आजोबांच्या पावलावर पाऊल
सोफिया आणि सायना या दोन बहिणी. १९७६ मध्ये पुण्यात सोफियाचा जन्म झाला. त्यांचे वडील ताज मोहम्मद आणि आजोबा देखील सैन्यात होते.
पीएचडी सोडून सैन्याची वाट
सोफिया यांचे भाऊ संजय म्हणाले, “माझी बहीण सहायक प्राध्यापक होती. बायोकेमिस्ट्रीत पीएचडी करत होती. तिला प्राध्यापक व्हायचे होते. पण शॉर्ट सर्व्हिस कमिशनद्वारे तिची सैन्यात निवड झाली. तिने पीएचडी आणि प्राध्यापकाची नोकरी सोडून सैन्य निवडले.”
कोण आहेत कर्नल सोफिया कुरैशी?
गुजरातच्या वडोदराच्या सोफियाने १९९७ मध्ये मास्टर्स पूर्ण केले. त्यानंतर त्या सैन्याच्या सिग्नल कोअरमध्ये दाखल झाल्या. त्यांचे पती सैन्याच्या मेकॅनाइज्ड इन्फंट्रीत अधिकारी आहेत. २०१६ मध्ये सोफियाने इतिहास रचला. त्या परदेशात भारतीय सैन्य तुकडीचे नेतृत्व करणाऱ्या पहिल्या महिला अधिकारी ठरल्या. आसियान प्लस देशांच्या ‘फोर्स १८’ अभ्यासात त्या १८ देशांतील एकमेव महिला कमांडर होत्या. संयुक्त राष्ट्रांच्या शांति अभियानांतर्गत २००६ मध्ये त्यांना काँगोमध्ये तैनात करण्यात आले होते.
सोफिया यांची सर्वात मोठी कामगिरी २०१६ मध्ये पुण्यात झाली. भारताने आयोजित केलेल्या ‘एक्सरसाइज फोर्स १८’ या मोठ्या परदेशी सैन्य अभ्यासात त्यांनी ४० सैनिकांच्या तुकडीचे नेतृत्व केले. या बहुराष्ट्रीय अभ्यासात अमेरिका, चीन, रशिया, जपान आणि दक्षिण कोरिया यांच्यासह १८ आसियान प्लस देश सहभागी होते. यात शांति अभियाने आणि मानवी खाण कारवाई यावर लक्ष होते. २०१० पासून सोफिया नवी दिल्लीतील संयुक्त राष्ट्र शांति अभियान केंद्राशी जोडल्या गेल्या. त्यांनी भारतभर दहशतवादविरोधी ठिकाणी काम केले.
ऑपरेशन सिंदूरनंतर परराष्ट्र सचिव विक्रम मिस्री यांच्यासोबत सोफिया आणि व्योमिका सिंग यांनी पत्रकार परिषद घेतली. भारतीय सैन्याने पाकिस्तान आणि पाकव्याप्त काश्मीरमधील नऊ दहशतवादी तळांवर मिसाइल हल्ले केले. यावर सरकारचा प्रारंभिक निवेदन त्यांनी दिले.
सध्या सोफिया उत्तर प्रदेशात तैनात आहेत. त्यांचे कुटुंब वडोदराच्या तंदलजा परिसरात राहतात. गेल्या काही दशकात हा परिसर धार्मिकदृष्ट्या खूप संवेदनशील बनला आहे. परंतु ७ मे रोजी सोफिया यांनी व्योमिका सिंग यांच्यासोबत ऑपरेशन सिंदूरची पत्रकार परिषद घेतली. त्यामध्ये भारताच्या वैविध्यपूर्ण एकतेचे प्रतीक त्या ठरल्या.
महिलांना सैन्यात येण्याची प्रेरणा
सोफिया तरुणांसाठी आदर्श आहेत. त्या काश्मीर खोऱ्यात ऑपरेशन सद्भावनेअंतर्गत शाळा आणि महाविद्यालयांत व्याख्याने देतात. मुलींना सैन्यात येण्यासाठी प्रोत्साहन देतात. त्यांचा संदेश स्पष्ट आहे: “सैन्यात या. देशासाठी मेहनत करा. सर्वांना अभिमान वाटेल.”
.jpg "कर्नल सोफिया कुरैशी यांचे कुटुंब")
.jpg "पाकिस्तानमधील अहमदिया समुदायाचे एक कब्रस्तान. फोटो सौजन्य - न्यूयॉर्क टाईम्स")
.jpg "बारावीच्या परीक्षेत ५०० पैकी ४६३ गुण मिळवलेली काश्मीरची शबनम सादिक")
.jpg "सय्यद नसरुद्दीन चिश्ती केंद्रीय अल्पसंख्यांक मंत्री किरेन रिजिजू यांना फेटा बांधताना.")
.jpg "प्रातिनिधिक चित्र")
.jpg "अजित डोवाल")